Mjanma (znana również jako Birma), oficjalnie Republika Związku Mjanmy, to kraj położony w Azji Południowo-Wschodniej. Graniczy z Bangladeszem i Indiami na zachodzie, Chinami na północnym wschodzie, Laosem na wschodzie i Tajlandią na południowym wschodzie. Od południa i południowego zachodu oblewa ją Zatoka Bengalska i Morze Andamańskie. Jest to największy kraj kontynentalnej części Azji Południowo-Wschodniej, charakteryzujący się dużą różnorodnością geograficzną – od żyznych równin w dolinie rzeki Irawadi (Ayeyarwady), która jest główną arterią kraju, przez górzyste obszary na północy (przedgórza Himalajów) i na zachodzie (Góry Arakańskie), aż po długie wybrzeże i archipelag Mergui na południu. Mjanma posiada niezwykle bogatą historię i dziedzictwo kulturowe, będąc spadkobierczynią potężnych królestw, w tym Imperium Paganu, które pozostawiło po sobie oszałamiający kompleks tysięcy starożytnych świątyń i stup w Baganie. Buddyzm Therawada od wieków kształtuje kulturę, sztukę i codzienne życie mieszkańców, co widoczne jest w niezliczonych złotych pagodach rozsianych po całym kraju, z ikoniczną Pagodą Shwedagon w Rangunie (Yangon) na czele. Kraj ten jest również domem dla ponad 130 różnych grup etnicznych, co czyni go jednym z najbardziej zróżnicowanych etnicznie państw regionu. Główne ośrodki miejskie to była stolica i największe miasto Rangun (Yangon), z imponującymi pagodami i architekturą kolonialną; Mandalaj (Mandalay), ostatnia stolica królewska i ważne centrum kulturalne; oraz Bagan, historyczny obszar archeologiczny o światowym znaczeniu (UNESCO).

• Mjanma (Birma) to kraj w Azji Południowo-Wschodniej o bogatej historii, kulturze buddyjskiej i zróżnicowanych krajobrazach, od górskich po nadmorskie.
• Największą atrakcją kraju jest Bagan (UNESCO), rozległa strefa archeologiczna z tysiącami starożytnych świątyń i stup buddyjskich z okresu Imperium Paganu.
• Pagoda Shwedagon w Rangunie (Yangon), pokryta złotem i klejnotami, jest jednym z najświętszych i najbardziej spektakularnych miejsc buddyzmu na świecie.
• Jezioro Inle, położone w stanie Szan, słynie z unikalnego sposobu wiosłowania nogami przez rybaków Intha, pływających ogrodów i wiosek na palach.
• Kultura Mjanmy jest głęboko przepojona buddyzmem Therawada, co przejawia się w architekturze, sztuce, festiwalach i codziennym życiu mieszkańców.
• Uzyskanie wizy turystycznej do Mjanmy jest obecnie niezwykle trudne lub niemożliwe ze względu na sytuację polityczną w kraju (system e-wizowy zawieszony).
• Podróżowanie do Mjanmy jest obecnie skrajnie niebezpieczne i zdecydowanie odradzane przez większość rządów ze względu na trwający konflikt wewnętrzny i niestabilną sytuację polityczną (szczegółowe informacje w sekcji Zdrowie i Bezpieczeństwo).

Mjanma: Złote Pagody, Tysiące Świątyń Baganu i Życie nad Jeziorem Inle

Mjanma, kraj przez lata spowity tajemnicą i izolacją, fascynuje swoim bogactwem kulturowym, głęboką duchowością i pięknem krajobrazów. Nazywana często "Złotą Krainą" ze względu na niezliczone, lśniące w słońcu pagody, z których najsłynniejsza – Shwedagon w Rangunie – jest olśniewającym symbolem buddyjskiej wiary. Największym skarbem historycznym kraju jest bez wątpienia Bagan – rozległa równina usiana tysiącami starożytnych świątyń i stup, tworząca jeden z najbardziej niezwykłych i magicznych krajobrazów archeologicznych na świecie. Podróż do Mjanmy to także możliwość odkrycia unikalnego życia nad jeziorem Inle, gdzie mieszkańcy ludu Intha uprawiają pływające ogrody i wiosłują nogami w swoich łodziach. To również spotkanie z różnorodnością etniczną kraju, tradycyjnym rzemiosłem, aromatyczną kuchnią i życzliwością mieszkańców. Od gwaru dawnej stolicy, Rangunu, z jego kolonialną architekturą, przez kulturalne centrum Mandalay, aż po spokojne wioski i górzyste tereny zamieszkane przez mniejszości etniczne – Mjanma oferuje potencjalnie niezwykłe bogactwo doświadczeń. Jednak jej odkrywanie jest obecnie praktycznie niemożliwe ze względu na tragiczną sytuację wewnętrzną kraju.

Historia i teraźniejszość Mjanmy

Historia Mjanmy – od Pyu po Birmę Brytyjską

Historia cywilizacji na terenie dzisiejszej Mjanmy sięga starożytności. W pierwszych wiekach naszej ery rozwijały się tu zhinduizowane miasta-państwa ludu Pyu (wpisane na listę UNESCO) w środkowej części kraju oraz królestwa ludu Mon na południu. W IX wieku na te tereny przybył lud Bamar (Birmańczycy) z północy, który stopniowo zdobył dominację. W XI wieku król Anawrahta zjednoczył kraj i założył potężne Imperium Paganu (Baganu) ze stolicą w Baganie. Przyjął on buddyzm Therawada, który stał się odtąd dominującą religią. W okresie Paganu (XI-XIII w.) wzniesiono na równinie bagańskiej tysiące świątyń i stup, tworząc jedno z największych centrów buddyzmu na świecie. Imperium Paganu upadło w wyniku najazdów mongolskich pod koniec XIII wieku. Przez kolejne stulecia kraj był podzielony i rządzony przez różne dynastie i królestwa (np. Ava, Pegu, Arakan). Zjednoczenie nastąpiło ponownie za czasów dynastii Toungoo (XVI-XVIII w.), która stworzyła jedno z największych imperiów w historii Azji Południowo-Wschodniej, choć na krótko. Ostateczne zjednoczenie Birmy pod rządami Birmańczyków nastąpiło za czasów ostatniej dynastii królewskiej – Konbaung (1752-1885). Władcy tej dynastii toczyli liczne wojny z sąsiadami (Syjamem, Chinami). W XIX wieku rosnące interesy Imperium Brytyjskiego w regionie doprowadziły do trzech wojen brytyjsko-birmańskich (1824-1826, 1852, 1885). W rezultacie ostatniej z nich, w 1885 roku, Brytyjczycy zajęli Górną Birmę, obalili monarchię i włączyli cały kraj do Indii Brytyjskich jako prowincję. Później, w 1937 roku, Birma została oddzielona od Indii jako osobna kolonia brytyjska. Panowanie brytyjskie przyniosło rozwój gospodarczy (eksploatacja zasobów naturalnych – drewna tekowego, ropy naftowej, ryżu), ale także narastanie nastrojów narodowowyzwoleńczych.

Mjanma współcześnie – od niepodległości po kryzys

Podczas II wojny światowej Birma znalazła się pod okupacją japońską. Po wojnie, pod przywództwem generała Aung Sana (ojca Aung San Suu Kyi), Birma wynegocjowała niepodległość od Wielkiej Brytanii, którą uzyskała 4 stycznia 1948 roku jako Unia Birmańska. Jednak Aung San został zamordowany na krótko przed uzyskaniem niepodległości. Pierwsze lata niepodległości charakteryzowały się niestabilnością, konfliktami wewnętrznymi na tle etnicznym i próbami budowy demokracji parlamentarnej pod rządami premiera U Nu. W 1962 roku generał Ne Win dokonał wojskowego zamachu stanu, obalając rząd U Nu i wprowadzając rządy armii. Ne Win ogłosił "birmańską drogę do socjalizmu", która w praktyce oznaczała izolacjonizm, nacjonalizację gospodarki i represje polityczne. Kraj pogrążył się w stagnacji gospodarczej i izolacji międzynarodowej. W 1988 roku doszło do masowych protestów prodemokratycznych (tzw. Powstanie 8888), krwawo stłumionych przez wojsko. Junta wojskowa obiecała wybory, które w 1990 roku wygrała opozycyjna Narodowa Liga na rzecz Demokracji (NLD) pod przywództwem Aung San Suu Kyi. Wojsko jednak nie uznało wyników wyborów, a Aung San Suu Kyi spędziła większość kolejnych dwóch dekad w areszcie domowym. W 2008 roku junta przyjęła nową konstytucję, gwarantującą armii znaczące wpływy polityczne, a w 2010 roku przeprowadziła kontrolowane wybory. W kolejnych latach nastąpił okres stopniowej liberalizacji politycznej i gospodarczej oraz otwarcia kraju na świat. W 2015 roku NLD wygrała wybory, a Aung San Suu Kyi (choć formalnie nie mogła zostać prezydentem) stała się faktyczną przywódczynią cywilnego rządu. Ten okres demokratyzacji i reform został jednak gwałtownie przerwany 1 lutego 2021 roku przez kolejny wojskowy zamach stanu. Armia (Tatmadaw) pod wodzą generała Min Aung Hlainga obaliła demokratycznie wybrany rząd, aresztowała Aung San Suu Kyi i innych przywódców NLD oraz brutalnie stłumiła masowe protesty społeczne. Od tego czasu Mjanma pogrążona jest w głębokim kryzysie politycznym, gospodarczym i humanitarnym, z trwającym konfliktem wewnętrznym między siłami junty a ruchem oporu i zbrojnymi grupami etnicznymi. Sytuacja w kraju jest niezwykle niestabilna i niebezpieczna.

Wakacje w Mjanmie

Zakwaterowanie w Mjanmie

Przed kryzysem, baza noclegowa w Mjanmie dynamicznie się rozwijała, oferując coraz szerszy wybór:

• Hotele: W Rangunie, Mandalay, Baganie i nad jeziorem Inle istniał wybór hoteli o standardzie międzynarodowym (4- i 5-gwiazdkowe), a także liczne hotele średniej klasy (2- i 3-gwiazdkowe) oraz prostsze hotele lokalne.
• Pensjonaty (Guesthouses): Popularna i niedroga forma zakwaterowania, dostępna w większości miast i miejscowości turystycznych, oferująca proste pokoje, często prowadzone przez lokalne rodziny.
• Hotele butikowe: Pojawiały się stylowe hotele butikowe, zwłaszcza w Rangunie i nad jeziorem Inle.
• Ośrodki wypoczynkowe (Resorty): Nad jeziorem Inle oraz na wybrzeżu (np. Ngapali Beach) działały resorty oferujące wyższy standard i udogodnienia.
• Hostele: Dostępne w głównych ośrodkach turystycznych, popularne wśród backpackerów.

Koszty wyżywienia w Mjanmie

Przed kryzysem, Mjanma była krajem bardzo tanim pod względem kosztów jedzenia. Posiłek w lokalnej jadłodajni (tea shop / beer station) lub na ulicznym straganie kosztował równowartość 1-3 USD. Danie w prostej restauracji turystycznej to wydatek rzędu 3-7 USD. Ceny w lepszych restauracjach w dużych miastach były wyższe, ale wciąż przystępne (8-15 USD).

Co przywieźć z Mjanmy?

Potencjalne pamiątki z Mjanmy (oparte na tradycyjnym rzemiośle):

• Wyroby z laki (Lacquerware): Bagan słynął z pięknych, ręcznie robionych przedmiotów z laki (miseczki, pudełka, tace), często zdobionych misternymi wzorami.
• Marionetki (Yoke thé): Tradycyjne birmańskie marionetki przedstawiające postacie z legend i historii.
• Longyi: Tradycyjny sarong noszony zarówno przez mężczyzn, jak i kobiety, dostępny w różnych wzorach i materiałach (bawełna, jedwab).
• Parasolki z Pathein (Pathein halawa): Kolorowe, ręcznie robione parasolki przeciwsłoneczne.
• Wyroby z drewna: Rzeźbione figury Buddy, zwierząt, scenki rodzajowe.
• Biżuteria: Srebrna biżuteria, często z motywami etnicznymi, a także kamienie szlachetne (rubiny, szafiry, jadeit – należało jednak uważać na autentyczność i pochodzenie).
• Tkaniny: Ręcznie tkane materiały, zwłaszcza z regionów zamieszkanych przez mniejszości etniczne (np. tkaniny Czinów, Szanów).
• Thanaka: Tradycyjny kosmetyk – żółtawa pasta ze sproszkowanej kory drzewa thanaka, używana przez kobiety i dzieci jako ochrona przed słońcem i ozdoba.
• Cygara birmańskie (Cheroot): Ręcznie zwijane cygara o charakterystycznym smaku.

Możliwości spędzania wolnego czasu

Potencjalne możliwości spędzania czasu w Mjanmie (w czasach stabilności):

• Odkrywanie Baganu: Zwiedzanie tysięcy świątyń i stup rowerem, e-bike'iem, bryczką konną lub balonem o wschodzie słońca.
• Rejsy po Jeziorze Inle: Obserwacja życia na wodzie – rybaków wiosłujących nogami, pływających ogrodów, wiosek na palach, klasztorów (np. Nga Phe Kyaung – "klasztor skaczących kotów").
• Zwiedzanie Rangunu: Wizyta w olśniewającej Pagodzie Shwedagon, spacer po dzielnicy kolonialnej, wizyta w Pagodzie Sule, zakupy na targu Bogyoke Aung San.
• Odkrywanie Mandalay i okolic: Zwiedzanie ostatniej stolicy królewskiej (Pałac Królewski – rekonstrukcja, Klasztor Shwenandaw – oryginalny, pokryty tekowymi rzeźbieniami), wejście na Wzgórze Mandalay, wizyta w pagodzie Mahamuni (z ważnym posągiem Buddy), wycieczka do dawnych stolic (Amarapura – most U Bein, Sagaing – wzgórza z klasztorami, Inwa – ruiny).
• Pielgrzymka do Złotej Skały (Kyaiktiyo Pagoda): Wizyta w jednym z najświętszych miejsc buddyjskich w Mjanmie – małej pagodzie zbudowanej na szczycie ogromnego głazu pokrytego złotem, balansującego na krawędzi skały.
• Relaks na plaży Ngapali: Wypoczynek na najsłynniejszej plaży Mjanmy nad Zatoką Bengalską.
• Trekking: Wędrówki w górach stanu Szan (np. z Kalaw do Jeziora Inle), poznawanie życia mniejszości etnicznych.
• Odkrywanie Mrauk U: Zwiedzanie ruin dawnej stolicy królestwa Arakanu (stan Rakhine).

Wycieczki w Mjanmie

Wycieczki lokalne

• Odkrywanie Baganu

  • Skąd: Bagan (Nyaung-U lub New Bagan)
  • Czas trwania: 2-4 dni | Cena: B.d. (Brak danych)
  • Opis wycieczki (historyczny): Wynajęcie e-bike'a (skutera elektrycznego), roweru lub bryczki konnej do samodzielnego lub z przewodnikiem zwiedzania rozległej strefy archeologicznej Baganu. Obejmowało to odwiedzanie najważniejszych świątyń (Ananda, Shwezigon, Thatbyinnyu, Dhammayangyi) i mniejszych, ukrytych pagód, a także podziwianie wschodów i zachodów słońca nad równiną świątyń.

• Rejs po Jeziorze Inle

  • Skąd: Nyaungshwe (główna miejscowość turystyczna nad jeziorem)
  • Czas trwania: 1-2 dni | Cena: B.d.
  • Opis wycieczki (historyczny): Wynajęcie łodzi z silnikiem do całodniowego rejsu po jeziorze Inle. Obejmowało to obserwację słynnych rybaków wiosłujących jedną nogą, wizyty w pływających ogrodach, wioskach zbudowanych na palach (zamieszkanych przez lud Intha), wizyty w warsztatach rzemieślniczych (tkactwo jedwabiu z lotosu, wyrób srebra, produkcja cygar), oraz zwiedzanie klasztorów (np. Nga Phe Kyaung, Phaung Daw Oo Pagoda).

• Zwiedzanie Mandalay i dawnych stolic

  • Skąd: Mandalay
  • Czas trwania: 2-3 dni | Cena: B.d.
  • Opis wycieczki (historyczny): Zwiedzanie Mandalay (Pałac Królewski, Klasztor Shwenandaw, Pagoda Kuthodaw – "największa księga świata", Wzgórze Mandalay). Jednodniowe wycieczki do okolicznych dawnych stolic: Amarapura (słynny tekowy most U Bein, zwłaszcza o zachodzie słońca), Sagaing (wzgórza pokryte setkami białych i złotych stup i klasztorów) oraz Inwa (Ava – zwiedzanie ruin bryczką konną).
• Spacer po kolonialnym Rangunie (Yangon)
  • Skąd: Rangun (Yangon)
  • Czas trwania: 1-2 dni | Cena: B.d.
  • Opis wycieczki (historyczny): Zwiedzanie największego miasta Mjanmy. Obowiązkowa wizyta w olśniewającej Pagodzie Shwedagon (zwłaszcza o zachodzie słońca). Spacer po centrum miasta z zachowaną brytyjską architekturą kolonialną (okolice Pagody Sule, budynek Sekretariatu, Hotel Strand). Wizyta na targu Bogyoke Aung San (Scott Market).

Potencjalnie, Mjanma mogłaby przyciągać turystów zafascynowanych bogatą historią i kulturą buddyjską, zwłaszcza majestatycznym kompleksem Baganu. Byłby to również kierunek dla osób poszukujących autentycznych doświadczeń, kontaktu z tradycyjnym życiem w Azji Południowo-Wschodniej (np. nad jeziorem Inle) oraz pięknych, choć mniej znanych krajobrazów naturalnych. Niskie koszty podróży (historycznie) czyniły ją atrakcyjną dla backpackerów.

Kuchnia Mjanmy

Kuchnia birmańska (mjanmańska) jest mniej znana niż kuchnie jej sąsiadów, ale oferuje ciekawe i różnorodne smaki, będące wynikiem wpływów indyjskich, chińskich i tajskich, połączonych z lokalnymi tradycjami. Charakterystyczne jest użycie pasty rybnej lub krewetkowej (ngapi), dużej ilości czosnku, cebuli, imbiru, kurkumy oraz oleju (potrawy bywają dość tłuste). Popularne są sałatki (thoke) o złożonych smakach i teksturach. Podstawą diety jest ryż.

Dania kuchni Mjanmy

• Mohinga (Mohinga) - Uważana za narodowe danie Mjanmy, popularna zupa śniadaniowa, ale jedzona o każdej porze. Gęsta zupa rybna (na bazie suma lub innej ryby słodkowodnej) z makaronem ryżowym vermicelli, aromatyzowana trawą cytrynową, czosnkiem, cebulą, imbirem, kurkumą. Często podawana z dodatkami: jajkiem na twardo, chrupiącymi plackami z ciecierzycy (gyaw), kolendrą, chili.
• Laphet Thoke (Lapet Tok) - Unikalna i bardzo popularna sałatka z fermentowanych liści herbaty (laphet). Liście herbaty mieszane są z różnorodnymi chrupiącymi dodatkami: smażoną fasolą i grochem, orzeszkami ziemnymi, nasionami sezamu, smażonym czosnkiem, suszonymi krewetkami, czasem z dodatkiem pomidora, kapusty i chili. Ma złożony smak i teksturę.
• Shan Noodles (Shan Khao Swè) - Danie pochodzące ze stanu Szan. Makaron ryżowy podawany z pikantnym sosem z kurczaka lub wieprzowiny, pomidorów, orzeszków ziemnych i przypraw. Występuje w wersji "zupy" (z bulionem) lub "sałatki" (na sucho).
• Burmese Curries (Hin) - Birmańskie curry są zazwyczaj łagodniejsze niż indyjskie czy tajskie, często na bazie oleju, cebuli, czosnku, imbiru i kurkumy. Mogą być przygotowywane z różnymi rodzajami mięsa (kurczak, wieprzowina, baranina, wołowina), ryb lub warzyw. Charakterystyczne jest podawanie do curry wielu małych dodatków (warzywa, zupy, sosy).
• Ohn No Khao Swè - Zupa z makaronem pszennym w kremowym bulionie na bazie mleczka kokosowego i ciecierzycy, z kawałkami kurczaka. Podobna do tajskiej Khao Soi. Podawana z dodatkami: jajkiem na twardo, smażoną cebulą, chili, limonką.
• Thoke (różne rodzaje sałatek) - Sałatki są bardzo popularne w kuchni birmańskiej. Mogą być przygotowywane z różnorodnych składników: imbiru (gyin thoke), pomidorów (khayan chin thee thoke), makaronu (nan gyi thoke), tofu czy nawet samosów (samusa thoke). Zazwyczaj doprawiane sokiem z limonki, sosem rybnym, olejem orzechowym, chili i posypywane chrupiącymi dodatkami.
• Mont Lin Mayar - Popularna przekąska uliczna, małe, okrągłe placuszki ryżowe smażone na specjalnej patelni z wgłębieniami, często podawane po dwa złączone razem ("małżeństwo").
• Htamin Jin - "Ryż fermentowany", danie ze stanu Szan. Ryż gotowany z kurkumą, mieszany z kawałkami ryby lub ziemniaków, formowany w kulki i podawany z dodatkami (smażony czosnek, chili, zioła).

Pogoda w Mjanmie

Mjanma leży w strefie klimatu tropikalnego monsunowego. Wyróżnia się trzy główne pory roku:

• Pora chłodna i sucha (Listopad – Luty): Jest to najbardziej przyjemny okres pod względem pogody. Temperatury są umiarkowane (średnio 20-28°C w ciągu dnia na nizinach), wilgotność niższa, a dni słoneczne. W górach i na północy może być chłodno, zwłaszcza w nocy. Jest to szczyt sezonu turystycznego.
• Pora gorąca i sucha (Marzec – Maj): Temperatury znacznie wzrastają, zwłaszcza w centralnej części kraju (np. Bagan, Mandalay), gdzie mogą przekraczać 40°C. Jest bardzo gorąco i sucho.
• Pora deszczowa / monsunowa (Koniec maja / Czerwiec – Październik): Przynosi wysoką wilgotność i obfite opady deszczu, zwłaszcza na wybrzeżu i w delcie Irawadi. Deszcze są często intensywne, ale mogą występować przejaśnienia. Temperatury pozostają wysokie. W tym okresie krajobrazy są najbardziej zielone, ale podróżowanie może być utrudnione (zalane drogi, błoto).

Kiedy odwiedzić Mjanmę

Biorąc pod uwagę wyłącznie warunki pogodowe, najlepszym czasem na potencjalną podróż do Mjanmy jest pora chłodna i sucha, od listopada do lutego.

• Pora chłodna i sucha (Listopad – Luty): Najlepsze warunki pogodowe. Przyjemne temperatury, dużo słońca, niska wilgotność. Idealny czas na zwiedzanie Baganu, Jeziora Inle, Rangunu, Mandalay i innych atrakcji. Największa liczba turystów (historycznie).
• Pora gorąca i sucha (Marzec – Maj): Jest bardzo gorąco, co może być męczące podczas zwiedzania, zwłaszcza w centralnej Mjanmie. Mniej turystów. Dobre warunki do wypoczynku na plażach (jeśli dostępne).
• Pora deszczowa (Czerwiec – Październik): Wysoka wilgotność i częste opady mogą utrudniać podróżowanie i zwiedzanie. Niektóre regiony (zwłaszcza wybrzeże) mogą być dotknięte cyklonami. Niższe ceny i znacznie mniej turystów. Bujna, zielona roślinność.

Transport w Mjanmie

Informacje o transporcie opisują potencjalną infrastrukturę i historyczne możliwości. Obecnie, ze względu na sytuację polityczną i konflikt, transport jest bardzo utrudniony, niebezpieczny i często niemożliwy między regionami.

Jak dojechać/dolecieć z Polski

• Samolotem: Podróż z Polski do Mjanmy wymagała co najmniej jednej lub dwóch przesiadek. Główne międzynarodowe lotniska to Yangon International Airport (RGN) w Rangunie oraz Mandalay International Airport (MDL). Połączenia były realizowane głównie przez huby w Azji Południowo-Wschodniej (Bangkok, Singapur, Kuala Lumpur) lub na Bliskim Wschodzie (Doha, Dubaj). Obecnie liczba lotów międzynarodowych jest drastycznie ograniczona lub zawieszona.

Informacje wjazdowe

Obecnie sytuacja wizowa jest bardzo skomplikowana i niepewna. Przed wojskowym zamachem stanu w 2021 roku, obywatele Polski potrzebowali wizy, którą można było uzyskać w ambasadzie lub online jako e-wizę turystyczną. System e-wizowy został jednak zawieszony, a uzyskanie wizy turystycznej w ambasadach jest obecnie niezwykle trudne lub niemożliwe. Należy bezwzględnie sprawdzić aktualne informacje w oficjalnych źródłach lub ambasadzie Mjanmy (jeśli funkcjonuje), jednak turystyka jest praktycznie zamrożona.

Jak poruszać się w Mjanmie

• Loty krajowe: Przed kryzysem istniała stosunkowo dobra sieć połączeń krajowych między głównymi miastami i ośrodkami turystycznymi (Rangun, Mandalay, Bagan/Nyaung-U, Heho/Jezioro Inle, Ngapali), obsługiwana przez kilka linii lotniczych. Był to najszybszy sposób pokonywania dużych odległości. Obecnie siatka połączeń jest bardzo ograniczona i niepewna.
• Autobusy: Główny środek transportu międzymiastowego dla mieszkańców i turystów (historycznie). Istniała rozległa sieć połączeń, od prostych lokalnych autobusów po komfortowe, klimatyzowane autokary VIP na głównych trasach. Podróż autobusem była tania, ale często długa. Obecnie podróżowanie drogowe jest bardzo niebezpieczne i często niemożliwe ze względu na walki i punkty kontrolne.
• Pociągi: Sieć kolejowa w Mjanmie jest przestarzała, a pociągi wolne i często niekomfortowe. Oferowały jednak możliwość zobaczenia kraju z innej perspektywy (np. słynna trasa przez wiadukt Gokteik). Obecnie podróżowanie koleją jest również bardzo ograniczone i ryzykowne.
• Łodzie: Transport rzeczny odgrywał ważną rolę, zwłaszcza na rzece Irawadi (np. rejsy między Mandalay a Baganem) oraz na Jeziorze Inle. Bezpieczeństwo i dostępność rejsów są obecnie niepewne.
• Taksówki i transport lokalny: W miastach dostępne były taksówki (należało ustalać cenę), riksze rowerowe (sai kaa), a także motocyklowe taksówki. Aplikacje ride-sharingowe miały ograniczony zasięg.

Największe atrakcje Mjanmy

Poniższa lista opisuje najważniejsze atrakcje Mjanmy, opierając się na ich znaczeniu historycznym, kulturowym i przyrodniczym. Dostęp do wielu z nich jest obecnie niemożliwy lub skrajnie utrudniony i niebezpieczny.

Plaże i wybrzeże

• Plaża Ngapali (Stan Rakhine) - Najsłynniejsza i najbardziej rozwinięta plaża w Mjanmie, z białym piaskiem, palmami i luksusowymi resortami (historycznie). Dostęp do stanu Rakhine jest często ograniczony.
• Plaża Ngwe Saung - Długa, piaszczysta plaża na południe od Ngapali, spokojniejsza alternatywa.
• Archipelag Mergui (Myeik) - Ponad 800 wysp na Morzu Andamańskim, w dużej mierze dziewiczych, oferujących potencjał dla ekoturystyki i nurkowania (dostęp bardzo ograniczony).

Wyspy i archipelagi

• Archipelag Mergui (Myeik) - Rozległy archipelag na południu kraju, zamieszkany przez lud Moken ("morskich cyganów").

Góry i wyżyny

• Stan Szan (Shan State) - Rozległy, górzysty region we wschodniej Mjanmie, zamieszkany przez liczne grupy etniczne, znany z pięknych krajobrazów, jeziora Inle i tras trekkingowych (np. z Kalaw do Inle).
• Północne regiony górskie (Stany Kaczin i Czin) - Obszary wysokogórskie, w tym przedgórza Himalajów (najwyższy szczyt Hkakabo Razi), trudno dostępne i objęte konfliktami etnicznymi.

Obszary chronione

• Park Narodowy Alaungdaw Kathapa - Jeden z największych parków narodowych, chroniący lasy tekowe i dziką faunę.
• Rezerwat Przyrody Jeziora Inle (Inle Lake Wetland Sanctuary) - Chroni unikalny ekosystem jeziora.
• Park Narodowy Hlawga (koło Rangunu) - Niewielki park z możliwością obserwacji niektórych gatunków zwierząt.

Cuda natury

• Jezioro Inle - Płytkie, rozległe jezioro górskie z unikalną kulturą mieszkańców (wiosłowanie nogami, pływające ogrody, wioski na palach).
• Jaskinia Pindaya (Stan Szan) - Jaskinia wypełniona tysiącami posążków Buddy.
• Krajobrazy krasowe w okolicach Hpa-An (Stan Karen) - Malownicze wapienne wzgórza, jaskinie ze świątyniami buddyjskimi (np. Kawgun Cave, Saddan Cave).

Malownicze miasteczka

• Kalaw (Stan Szan) - Dawna brytyjska stacja górska, popularny punkt startowy trekkingów do Jeziora Inle.
• Hsipaw (Stan Szan) - Miasteczko w północnym stanie Szan, również popularne jako baza trekkingowa.
• Nyaungshwe - Główna miejscowość turystyczna nad Jeziorem Inle.

Zabytki miejsko-pałacowe

• Pałac Królewski w Mandalay - Rekonstrukcja ostatniego pałacu królewskiego dynastii Konbaung (oryginał zniszczony podczas II WŚ).
• Architektura kolonialna w Rangunie (Yangon) - Wiele dobrze zachowanych budynków z okresu brytyjskiego w centrum miasta (Ratusz, Sąd Najwyższy, budynek Sekretariatu, Hotel Strand).

Zabytki sakralne i miejsca kultu

• Pagoda Shwedagon (Yangon) - Najświętsza pagoda w Mjanmie, pokryta złotem i zwieńczona tysiącami diamentów i innych klejnotów. Olśniewający kompleks stup, świątyń i pawilonów.
• Świątynie i stupy Baganu (UNESCO) - Tysiące (pierwotnie ponad 10 000, obecnie ok. 2200 zachowanych) ceglanych świątyń buddyjskich i stup z XI-XIII wieku, rozsianych na rozległej równinie. Najważniejsze to m.in. Świątynia Ananda, Pagoda Shwezigon, Świątynia Thatbyinnyu, Świątynia Dhammayangyi.
• Złota Skała (Kyaiktiyo Pagoda) - Ważne miejsce pielgrzymkowe. Mała pagoda zbudowana na szczycie ogromnego granitowego głazu pokrytego płatkami złota, balansującego na krawędzi skały.
• Pagoda Mahamuni (Mandalay) - Przechowuje jeden z najstarszych i najbardziej czczonych wizerunków Buddy w kraju, pokryty grubą warstwą płatków złota nakładanych przez wiernych.
• Pagoda Kuthodaw (Mandalay) - Znana jako "największa księga świata", zawiera cały kanon buddyjski wyryty na 729 marmurowych stelach, każda umieszczona w osobnej małej stupie.
• Klasztor Shwenandaw (Mandalay) - Piękny, historyczny klasztor wykonany w całości z drewna tekowego, pokryty misternymi rzeźbieniami; jedyna zachowana oryginalna część dawnego Pałacu Królewskiego.
• Wzgórza Sagaing (koło Mandalay) - Wzgórza pokryte setkami białych i złotych stup, klasztorów i ośrodków medytacyjnych.
• Świątynie w Mrauk U (Stan Rakhine) - Unikalne kamienne świątynie o fortecznym charakterze z XV-XVIII wieku.

Ślady dawnych cywilizacji

• Bagan (UNESCO) - Świadectwo potęgi Imperium Paganu.
• Miasta-państwa Pyu (Sri Ksetra, Halin, Beikthano) (UNESCO) - Ruiny starożytnych miast z I tysiąclecia n.e., najwcześniejsze ślady buddyzmu w regionie.
• Mrauk U - Pozostałości stolicy potężnego Królestwa Arakanu.

Inne atrakcje mjanmy

• Most U Bein (Amarapura, koło Mandalay) - Najdłuższy na świecie most tekowy (ok. 1.2 km), malowniczy zwłaszcza o zachodzie słońca.
• Obserwacja rybaków Intha na Jeziorze Inle - Unikalna technika wiosłowania jedną nogą.
• Pływające ogrody i targi na Jeziorze Inle.
• Targ Bogyoke Aung San (Scott Market) (Rangun) - Duży targ z pamiątkami, rękodziełem, biżuterią i ubraniami.
• Kolejka okrężna w Rangunie (Yangon Circular Railway) - Powolna, lokalna kolejka oferująca wgląd w codzienne życie mieszkańców przedmieść.

Zdrowie i bezpieczeństwo w Mjanmie

OSTRZEŻENIE NAJWYŻSZEGO STOPNIA: SYTUACJA W MJANMIE PO WOJSKOWYM ZAMACHU STANU W LUTYM 2021 ROKU JEST NIEZWYKLE NIESTABILNA, NIEBEZPIECZNA I NIEPRZEWIDYWALNA. TRWA TAM KONFLIKT WEWNĘTRZNY I GŁĘBOKI KRYZYS HUMANITARNY. MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH RP ORAZ RZĄDY WIĘKSZOŚCI PAŃSTW KATEGORYCZNIE ODRADZAJĄ WSZELKIE PODRÓŻE DO MJANMY.

Kwestie zdrowotne:

• Ubezpieczenie: Posiadanie specjalistycznego ubezpieczenia podróżnego o bardzo szerokim zakresie, w tym pokrywającego koszty ewakuacji medycznej, jest absolutnie niezbędne, jednak jego użyteczność może być bardzo ograniczona ze względu na sytuację w kraju. Dostęp do jakiejkolwiek pomocy medycznej jest skrajnie utrudniony.
• Opieka medyczna: System opieki zdrowotnej w Mjanmie jest w stanie zapaści. Brakuje personelu, leków, sprzętu, a wiele placówek medycznych nie funkcjonuje lub jest niedostępnych. Prywatne kliniki w Rangunie (jeśli działają) są bardzo drogie. Uzyskanie pomocy w nagłych wypadkach jest niezwykle trudne.
• Choroby zakaźne: Istnieje wysokie ryzyko zachorowania na choroby zakaźne, w tym malarię (zwłaszcza na terenach wiejskich), dengę, dur brzuszny, cholere, WZW A. Niezbędna jest konsultacja z lekarzem medycyny podróży przed jakąkolwiek rozważaną podróżą (jeśli byłaby możliwa) i ścisłe przestrzeganie zasad profilaktyki.
• Woda i żywność: Należy pić wyłącznie wodę butelkowaną lub przegotowaną. Należy zachować skrajną ostrożność przy spożywaniu żywności, zwłaszcza ulicznej.

Kwestie bezpieczeństwa:

• SYTUACJA POLITYCZNA I KONFLIKT WEWNĘTRZNY: Od czasu zamachu stanu w 2021 roku w Mjanmie panuje stan faktycznej wojny domowej. Trwają walki między siłami junty wojskowej a licznymi grupami oporu i zbrojnymi organizacjami etnicznymi na terenie całego kraju. Powszechne są łamania praw człowieka, represje wobec ludności cywilnej, ataki powietrzne i starcia zbrojne.
• ZAGROŻENIE DLA CUDZOZIEMCÓW: Istnieje bardzo wysokie ryzyko arbitralnego zatrzymania, aresztowania i długotrwałego uwięzienia cudzoziemców pod różnymi pretekstami (podejrzenie o wspieranie opozycji, szpiegostwo, działalność dziennikarską, naruszenie przepisów wizowych). Cudzoziemcy mogą być postrzegani z podejrzliwością przez władze wojskowe.
• BRAK RZĄDÓW PRAWA I KONTROLI: W wielu regionach kraju władza państwowa nie funkcjonuje lub jest sprawowana przez różne grupy zbrojne. Panuje chaos i bezprawie.
• MINY LĄDOWE I NIEWYBUCHY (UXO): Zagrożenie minami i niewybuchami jest bardzo wysokie w wielu regionach kraju, zwłaszcza na obszarach objętych konfliktem i przy granicach.
• OGRANICZENIA W PODRÓŻOWANIU: Poruszanie się po kraju jest skrajnie niebezpieczne i często niemożliwe. Wiele dróg jest zablokowanych lub kontrolowanych przez różne siły. Transport publiczny praktycznie nie funkcjonuje normalnie. Występują częste przerwy w dostawie prądu i problemy z komunikacją (internet, telefony).
• BRAK OPIEKI KONSULARNEJ: Możliwości uzyskania pomocy konsularnej na miejscu są skrajnie ograniczone. Polska nie posiada ambasady w Mjanmie (najbliższa w Bangkoku). Władze wojskowe mogą nie informować placówek dyplomatycznych o zatrzymaniu cudzoziemca.

Podsumowując: Jakakolwiek podróż do Mjanmy w obecnej sytuacji jest skrajnie niebezpieczna, wiąże się z bezpośrednim zagrożeniem życia i zdrowia i jest absolutnie odradzana. Turystyka jest w praktyce niemożliwa. Należy bezwzględnie stosować się do ostrzeżeń publikowanych przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP.