Malezja to zróżnicowany i dynamiczny kraj położony w sercu Azji Południowo-Wschodniej, składający się z dwóch głównych części rozdzielonych Morzem Południowochińskim: Malezji Półwyspowej (Zachodniej), graniczącej z Tajlandią na północy i połączonej groblą z Singapurem na południu, oraz Malezji Wschodniej, obejmującej stany Sabah i Sarawak na wyspie Borneo, graniczącej z Indonezją i Brunei. Kraj ten charakteryzuje się niezwykłą mozaiką etniczną i kulturową, gdzie Malajowie (stanowiący większość), Chińczycy, Hindusi oraz liczne rdzenne grupy etniczne (zwłaszcza na Borneo) współistnieją, tworząc barwne społeczeństwo. Ta różnorodność znajduje odzwierciedlenie w kuchni, architekturze, religiach (islam jest religią oficjalną, ale konstytucja gwarantuje wolność wyznania dla innych grup – buddyzmu, hinduizmu, chrześcijaństwa) i festiwalach. Malezja oferuje również ogromne bogactwo przyrodnicze – od jednych z najstarszych lasów deszczowych na świecie w Parku Narodowym Taman Negara i na Borneo, przez malownicze wyspy z rajskimi plażami i rafami koralowymi (Langkawi, Perhentian, Redang, Sipadan), aż po wysokie góry, w tym Mount Kinabalu, najwyższy szczyt Azji Południowo-Wschodniej. Główne miasta to tętniąca życiem stolica Kuala Lumpur, znana z ikonicznych wież Petronas Towers; historyczne miasto George Town na wyspie Penang (UNESCO), słynące z dziedzictwa kolonialnego i wyśmienitej kuchni ulicznej; oraz Kota Kinabalu, brama do odkrywania przyrodniczych skarbów stanu Sabah na Borneo.
- Malezja to fascynujący kraj w Azji Południowo-Wschodniej, oferujący niezwykłą mieszankę kultur malajskiej, chińskiej, indyjskiej i rdzennej.
- Słynie z imponujących cudów natury, w tym jednych z najstarszych lasów deszczowych świata (Taman Negara, Borneo), pięknych wysp z plażami i rafami koralowymi oraz majestatycznej góry Mount Kinabalu.
- Kuala Lumpur, dynamiczna stolica, zachwyca nowoczesną architekturą (Petronas Towers, KL Tower) połączoną z kolonialnym dziedzictwem i tętniącymi życiem dzielnicami.
- Historyczne miasta George Town (Penang) i Malakka (Melaka), wpisane na listę UNESCO, oferują unikalne dziedzictwo kulturowe i architektoniczne oraz są rajami dla smakoszy.
- Kuchnia malezyjska jest niezwykle zróżnicowana i uznawana za jedną z najlepszych na świecie, z bogactwem smaków i aromatów dostępnych zwłaszcza w słynnych centrach gastronomicznych (hawker centres).
- Obywatele Polski mogą podróżować do Malezji bez wizy na okres do 90 dni w celach turystycznych.
- Malezja jest krajem stosunkowo bezpiecznym i łatwym do podróżowania, z dobrze rozwiniętą infrastrukturą turystyczną, jednak wymaga zachowania ostrożności (szczegóły w sekcji Zdrowie i Bezpieczeństwo).
Malezja: Gdzie Kultury Spotykają Się w Sercu Azji Południowo-Wschodniej
Malezja, reklamująca się hasłem "Truly Asia", w pełni zasługuje na to miano, oferując podróżnikom skondensowaną esencję azjatyckiej różnorodności. To kraj, gdzie w jednym miejscu można podziwiać złote kopuły meczetów, kolorowe fasady chińskich świątyń, misterne zdobienia hinduskich gopur i tradycyjne domy rdzennych mieszkańców Borneo. Ta wielokulturowa mozaika znajduje swoje najsmaczniejsze odzwierciedlenie w niezwykle bogatej i różnorodnej kuchni, która jest prawdziwym magnesem dla smakoszy z całego świata. Od tętniących życiem ulic Kuala Lumpur z ikonicznymi wieżami Petronas Towers, przez historyczne uliczki George Town na Penang, pełne sztuki ulicznej i kolonialnego uroku, aż po spokojniejsze tempo życia w Malakce – Malezja Półwyspowa oferuje fascynującą mieszankę nowoczesności i tradycji. Z kolei podróż na malezyjskie Borneo (stany Sabah i Sarawak) to zaproszenie do świata dzikiej przyrody – prastarych lasów deszczowych, w których można spotkać orangutany, niezwykłych jaskiń, wysokich gór (z Mount Kinabalu na czele) oraz bogatego podwodnego świata wokół wysp takich jak Sipadan. Niezależnie od tego, czy szukasz miejskich przygód, relaksu na rajskich plażach, spotkania z egzotyczną przyrodą czy kulinarnych odkryć – Malezja oferuje niezapomniane wrażenia i ciepłe przyjęcie.
Historia i teraźniejszość Malezji
Historia Malezji – od sułtanatów po federację
Historia obszarów dzisiejszej Malezji sięga czasów prehistorycznych. W starożytności rozwijały się tu różne królestwa i ośrodki handlowe, często pod wpływem cywilizacji indyjskich (np. Langkasuka, Srivijaya). Kluczowym momentem w historii regionu było powstanie Sułtanatu Malakki w XV wieku. Malakka stała się potężnym centrum handlowym, kontrolującym strategiczną Cieśninę Malakka, oraz ważnym ośrodkiem rozprzestrzeniania się islamu w Azji Południowo-Wschodniej. Złoty wiek Malakki zakończył się wraz z podbojem przez Portugalczyków w 1511 roku. Następnie Malakka przeszła pod panowanie holenderskie (XVII w.), a ostatecznie brytyjskie (XIX w.). Równolegle na Półwyspie Malajskim istniały liczne sułtanaty malajskie. W XVIII i XIX wieku Brytyjczycy stopniowo rozszerzali swoje wpływy, tworząc Kolonie Korony Brytyjskiej (Straits Settlements – Penang, Malakka, Singapur) oraz ustanawiając protektoraty nad sułtanatami malajskimi (Sfederowane Stany Malajskie i Niesfederowane Stany Malajskie). Brytyjczycy rozwijali plantacje kauczuku i kopalnie cyny, sprowadzając do pracy liczną siłę roboczą z Chin i Indii, co ukształtowało wieloetniczny charakter współczesnej Malezji. Na Borneo Brytyjczycy kontrolowali północną część wyspy (Sabah – dawne Północne Borneo Brytyjskie, Sarawak – rządzony przez dynastię "białych radżów" Brooke'ów, oraz Labuan). Podczas II wojny światowej Malaje i Borneo znalazły się pod okupacją japońską. Po wojnie narastały dążenia niepodległościowe, którym towarzyszyła tzw. Malayan Emergency (1948-1960) – walka z komunistyczną partyzantką. W 1957 roku niepodległość uzyskała Federacja Malajska (obejmująca stany na Półwyspie Malajskim). W 1963 roku, z inicjatywy premiera Tunku Abdula Rahmana, powstała Federacja Malezji, do której oprócz stanów malajskich dołączyły Singapur, Sabah i Sarawak. Dwa lata później, w 1965 roku, Singapur opuścił federację, stając się niepodległym państwem.
Malezja współcześnie – rozwój, różnorodność i wyzwania
Od czasu uzyskania niepodległości Malezja przeszła okres dynamicznego rozwoju gospodarczego, przekształcając się z kraju rolniczo-surowcowego w uprzemysłowione państwo o zdywersyfikowanej gospodarce (elektronika, przemysł, turystyka, usługi finansowe). Kraj jest monarchią konstytucyjną federacyjną, gdzie głową państwa jest wybierany co pięć lat spośród dziewięciu dziedzicznych sułtanów król (Yang di-Pertuan Agong), a władzę wykonawczą sprawuje rząd na czele z premierem. System polityczny przez wiele lat był zdominowany przez koalicję Barisan Nasional (Front Narodowy), jednak w ostatnich latach scena polityczna stała się bardziej dynamiczna. Kluczowym wyzwaniem dla Malezji jest zarządzanie jej wieloetnicznym i wieloreligijnym społeczeństwem oraz utrzymanie harmonii między różnymi grupami. Polityka afirmacyjna (Bumiputera) mająca na celu wspieranie etnicznych Malajów budzi czasem kontrowersje. Islam jest religią oficjalną, jednak konstytucja gwarantuje wolność wyznania. Malezja odgrywa aktywną rolę w regionie Azji Południowo-Wschodniej (jest członkiem założycielem ASEAN) i na arenie międzynarodowej. Kraj kontynuuje rozwój infrastruktury (nowoczesne lotniska, autostrady, systemy transportu publicznego), inwestuje w edukację i technologię. Wyzwaniami pozostają m.in. kwestie ochrony środowiska (wylesianie na Borneo), nierówności regionalne oraz zapewnienie długoterminowego, zrównoważonego wzrostu gospodarczego.
Wakacje w Malezji
Malezja jest atrakcyjnym i różnorodnym kierunkiem wakacyjnym, oferującym coś dla każdego – od tętniących życiem miast, przez historyczne zabytki, rajskie wyspy, po dziką przyrodę Borneo. Kraj jest dobrze przygotowany na przyjęcie turystów, z rozwiniętą infrastrukturą i szeroką ofertą noclegową i gastronomiczną.
Zakwaterowanie w Malezji
Malezja oferuje pełen wachlarz opcji zakwaterowania:
- Hotele luksusowe (5-gwiazdkowe): Międzynarodowe sieci i luksusowe marki są obecne w Kuala Lumpur, na Penang, Langkawi oraz w kurortach nadmorskich i na Borneo. Oferują najwyższy standard usług.
- Hotele średniej klasy (3- i 4-gwiazdkowe): Bardzo duży wybór komfortowych hoteli we wszystkich miastach i popularnych miejscowościach turystycznych, często oferujących baseny, restauracje i dobre lokalizacje.
- Hotele butikowe i heritage: Szczególnie popularne w George Town (Penang) i Malakce, gdzie wiele zabytkowych kamienic (shophouses) zostało przekształconych w stylowe, klimatyczne hotele.
- Pensjonaty (Guesthouses) i Hotele budżetowe: Szeroka oferta prostszych, ale często czystych i dobrze zlokalizowanych pensjonatów i tanich hoteli, zwłaszcza w centrach miast i miejscowościach turystycznych.
- Hostele: Duży wybór hosteli w Kuala Lumpur, George Town, Malakce, na Langkawi i w innych miejscach popularnych wśród backpackerów.
- Apartamenty na wynajem: Dostępne przez platformy rezerwacyjne, popularne zwłaszcza w Kuala Lumpur.
- Ośrodki wypoczynkowe (Resorty): Na wyspach (Langkawi, Perhentian, Redang, Tioman) oraz na wybrzeżu dostępne są resorty oferujące zakwaterowanie w domkach (chalets) lub pokojach hotelowych, często z dostępem do plaży i basenu.
- Jungle Lodges / Rainforest Resorts: Na Borneo (Sabah, Sarawak) oraz w Parku Narodowym Taman Negara dostępne są specjalne ośrodki położone w sercu dżungli, oferujące unikalny kontakt z przyrodą.
Koszty wyżywienia w Malezji
Malezja jest rajem dla smakoszy i jednocześnie krajem bardzo przystępnym cenowo pod względem jedzenia.
- Jedzenie uliczne i w centrach gastronomicznych (hawker centres / food courts): Najlepszy i najtańszy sposób na poznanie bogactwa malezyjskiej kuchni. Posiłek (np. nasi lemak, char kway teow, laksa) kosztuje zazwyczaj równowartość 1-4 USD.
- Lokalne restauracje (kedai kopi / kopitiam): Proste restauracje serwujące lokalne dania w niskich cenach (3-7 USD za posiłek).
- Restauracje średniej klasy: Oferujące kuchnię malezyjską, chińską, indyjską lub międzynarodową. Posiłek kosztuje zazwyczaj 8-15 USD.
- Restauracje w hotelach i eleganckie restauracje: Znacznie droższe, ceny zbliżone do europejskich (20-40 USD lub więcej za posiłek). Napoje (poza alkoholem) są tanie, zwłaszcza lokalna herbata (teh tarik) i kawa (kopi).
Co przywieźć z Malezji?
Malezja oferuje wiele ciekawych pamiątek i produktów:
- Batik: Malezyjski batik charakteryzuje się żywymi kolorami i często motywami kwiatowymi lub geometrycznymi. Dostępny w formie sarongów, ubrań, obrusów, obrazów.
- Wyroby z cyny (Pewter): Malezja (a zwłaszcza Selangor) słynie z wysokiej jakości wyrobów z cyny. Warto odwiedzić Royal Selangor Visitor Centre w Kuala Lumpur, gdzie można kupić kubki, wazony, figurki i inne przedmioty.
- Songket: Luksusowa, ręcznie tkana tkanina (często jedwabna) ze złotymi lub srebrnymi nićmi, używana na specjalne okazje.
- Rękodzieło rdzennych ludów Borneo: Drewniane maski, rzeźby, plecione kosze, maty, koralikowe ozdoby (zwłaszcza z Sarawak i Sabah).
- Kawa i herbata: Biała kawa (white coffee) z Ipoh, herbata z Cameron Highlands (np. marki BOH).
- Przyprawy i pasty: Lokalne mieszanki przypraw, pasty curry, sosy chili, pasta krewetkowa (belacan).
- Słodycze: Dodol (rodzaj toffi), ciastka z ananasem, słodycze na bazie kokosa.
- Produkty związane z Petronas Towers: Miniatury wież, koszulki, breloczki.
- Tradycyjne gry: Np. congkak.
Możliwości spędzania wolnego czasu
Malezja oferuje ogromną różnorodność aktywności:
- Zwiedzanie miast: Odkrywanie Kuala Lumpur (Petronas Towers, Batu Caves, dzielnice Chinatown i Little India), historycznych George Town i Malakki (UNESCO), urokliwego Ipoh czy Kuching na Borneo.
- Odkrywanie przyrody: Trekking w dżungli (Taman Negara, Borneo), wspinaczka na Mount Kinabalu, obserwacja orangutanów (Sepilok, Semenggoh), rejsy po rzece Kinabatangan (dzika fauna Borneo), eksploracja jaskiń (Gunung Mulu, Batu Caves).
- Relaks na plażach i wyspach: Wypoczynek na Langkawi, Perhentian, Redang, Tioman, nurkowanie i snorkeling na rafach koralowych (zwłaszcza wokół wysp na wschodnim wybrzeżu i na Borneo – Sipadan).
- Turystyka kulinarna: Odkrywanie niezwykłej różnorodności malezyjskiej kuchni w centrach gastronomicznych (hawker centres), na targach nocnych i w lokalnych restauracjach. Udział w kursach gotowania.
- Poznawanie kultury: Zwiedzanie świątyń, meczetów, kościołów, udział w lokalnych festiwalach (np. Thaipusam, Chiński Nowy Rok, Hari Raya), wizyty w wioskach kulturowych (np. Sarawak Cultural Village).
- Zakupy: Od luksusowych centrów handlowych w Kuala Lumpur po lokalne targi i sklepy z rękodziełem.
- Wypoczynek w górach: Wizyta w chłodniejszych Cameron Highlands (plantacje herbaty, truskawkowe farmy, szlaki piesze) lub Genting Highlands (park rozrywki, kasyno).
Dla seniorów – komfort i różnorodność Malezja, dzięki dobrej infrastrukturze (hotele, transport), ciepłemu klimatowi i różnorodności atrakcji (od miast po spokojne wyspy jak Langkawi), może być atrakcyjnym kierunkiem dla seniorów. Łatwość komunikacji (angielski) i wysoki poziom bezpieczeństwa w miejscach turystycznych są dodatkowymi atutami.
Dla szukających relaksu – plaże, wyspy i zielone wzgórza Malezja oferuje wiele miejsc idealnych do relaksu. Rajskie wyspy Perhentian czy Redang zapraszają do wypoczynku na plaży i snorkelingu. Langkawi oferuje luksusowe resorty i spokojną atmosferę. Chłodniejsze wzgórza Cameron Highlands pozwalają na ucieczkę od upału wśród plantacji herbaty. Liczne spa oferują zabiegi relaksacyjne.
Dla rodzin z dziećmi – egzotyka i zabawa Malezja jest przyjaznym kierunkiem dla rodzin. Parki rozrywki (Legoland Malaysia koło Johor Bahru, Sunway Lagoon w KL), centra naukowe, akwaria (Aquaria KLCC), możliwość obserwacji zwierząt (orangutany, motyle, ptaki), piękne plaże i baseny hotelowe zapewniają atrakcje dla dzieci w różnym wieku.
Dla podróżujących budżetowo – tania Azja w pigułce Malezja jest popularnym celem backpackerów. Tanie noclegi (hostele, proste pensjonaty), niezwykle tanie i smaczne jedzenie uliczne, rozwinięta i niedroga sieć autobusów międzymiastowych oraz liczne darmowe lub tanie atrakcje pozwalają na podróżowanie po kraju przy ograniczonym budżecie.
Wycieczki w Malezji
Wycieczki lokalne
W Malezji łatwo jest zorganizować zarówno krótkie wycieczki z głównych miast, jak i dłuższe trasy obejmujące różne regiony.
-
Zwiedzanie Kuala Lumpur i Jaskiń Batu
- Skąd: Kuala Lumpur
- Czas trwania: 1 dzień | Cena: ok. 40-70 USD (za osobę, zorganizowana wycieczka lub transport prywatny/Grab + wstępy)
- Opis wycieczki: Obejmuje główne atrakcje stolicy: wjazd na wieże Petronas Towers (lub KL Tower dla widoku na Petronas), zwiedzanie Placu Merdeka (Placu Niepodległości) z historycznymi budynkami kolonialnymi, wizytę w Meczecie Jamek lub Narodowym, spacer po Chinatown i Little India. Często połączone z wycieczką do pobliskich Jaskiń Batu – ważnego sanktuarium hinduistycznego z ogromnym złotym posągiem Murugana i stromymi schodami prowadzącymi do jaskiń świątynnych.
-
Odkrywanie dziedzictwa George Town (Penang)
- Skąd: George Town (Penang)
- Czas trwania: 1-2 dni | Cena: ok. 30-50 USD dziennie (za osobę, piesze zwiedzanie, riksze, transport lokalny, wstępy)
- Opis wycieczki: Eksploracja zabytkowego centrum George Town (UNESCO). Spacer po uliczkach w poszukiwaniu słynnych murali i sztuki ulicznej, zwiedzanie klanowych domów chińskich (np. Khoo Kongsi), świątyń (Kek Lok Si, Wat Chaiyamangkalaram – leżący Budda, świątynie hinduistyczne i taoistyczne), meczetu Kapitan Keling, kościoła św. Jerzego, Fortu Cornwallis. Niezbędnym elementem jest degustacja słynnego jedzenia ulicznego Penang.
-
Wycieczka do Parku Narodowego Taman Negara
- Skąd: Kuala Lumpur (dojazd do Kuala Tahan – bramy parku)
- Czas trwania: 2-4 dni | Cena: ok. 100-200 USD (za osobę, transport, zakwaterowanie w parku lub wiosce, zorganizowane aktywności/przewodnik)
- Opis wycieczki: Wyprawa do jednego z najstarszych lasów deszczowych na świecie. Aktywności obejmują: trekking po dżungli (różne trasy), spacer po wiszących mostach Canopy Walkway, nocne safari w poszukiwaniu zwierząt, rejsy łodzią po rzece, wizytę w wiosce Orang Asli (rdzennych mieszkańców).
- Wyprawa na Borneo: Orangutany i Rzeka Kinabatangan
- Skąd: Sandakan lub Kota Kinabalu (Sabah)
- Czas trwania: 3-5 dni | Cena: ok. 250-500+ USD (za osobę, obejmuje loty wewnętrzne, transfery, zakwaterowanie w lodżach, rejsy, przewodnika)
- Opis wycieczki: Program zazwyczaj obejmuje wizytę w Centrum Rehabilitacji Orangutanów w Sepilok, rejsy łodzią po rzece Kinabatangan w poszukiwaniu dzikiej fauny (orangutany, słonie pigmejskie, krokodyle, nosacze sundajskie, liczne ptaki), noclegi w lodży nad rzeką. Czasem łączone z wizytą w jaskiniach Gomantong (ptasie gniazda) lub na Wyspie Żółwi (Selingan).
Malezja przyciąga turystów o bardzo różnych zainteresowaniach. Miłośnicy wielokulturowości i historii będą zachwyceni George Town i Malakką. Fani nowoczesnych metropolii i zakupów pokochają Kuala Lumpur. Entuzjaści przyrody i dzikiej fauny znajdą swój raj na Borneo i w parkach narodowych Półwyspu. Miłośnicy plaż i nurkowania mają do wyboru liczne rajskie wyspy. A smakosze? Dla nich Malezja to prawdziwy raj kulinarny. Dzięki dobrej infrastrukturze i przystępnym cenom jest to również doskonały kierunek dla rodzin i backpackerów.
Dla fotografów – od wieżowców po orangutany Malezja oferuje niesamowitą różnorodność tematów: ikoniczne Petronas Towers w KL, kolorowa sztuka uliczna i architektura kolonialna Penang, tętniące życiem targi, bujna zieleń dżungli, egzotyczne zwierzęta Borneo (orangutany, nosacze), rajskie plaże i podwodny świat wysp. Kontrasty kulturowe i krajobrazowe zapewniają niekończącą się inspirację.
Dla historyków – sułtanaty, kolonie i dziedzictwo UNESCO Historia Malezji jest złożona i fascynująca. Historyczne centra Malakki i George Town (UNESCO) opowiadają historie o handlu, kolonializmie i wielokulturowości. Ruiny fortów (A Famosa), pałace sułtanów, czy stanowiska archeologiczne (Lembah Bujang) pozwalają zgłębić przeszłość kraju. Muzea w Kuala Lumpur i innych miastach uzupełniają wiedzę.
Dla przyrodników – prastara dżungla i podwodne raje Malezja jest jednym z krajów o największej bioróżnorodności na świecie. Park Narodowy Taman Negara chroni jeden z najstarszych lasów deszczowych. Borneo (Sabah i Sarawak) oferuje spotkania z orangutanami, nosaczami, słoniami pigmejskimi, a także eksplorację jaskiń Mulu. Wyspy takie jak Sipadan są światowej klasy miejscami do nurkowania, z bogactwem raf koralowych i życia morskiego.
Dla aktywnych – trekking, nurkowanie i wspinaczka Malezja oferuje wiele możliwości dla aktywnych. Trekking w Taman Negara, Cameron Highlands czy parkach narodowych Borneo. Wspinaczka na Mount Kinabalu (wymaga pozwolenia i dobrej kondycji). Nurkowanie i snorkeling na wyspach Perhentian, Redang, Tioman czy Sipadan. Możliwe są również spływy kajakowe, rafting czy jazda na rowerze.
Kuchnia Malezji
Kuchnia malezyjska to ekscytująca fuzja wpływów malajskich, chińskich i indyjskich, z dodatkiem elementów kuchni Nyonya (Peranakan – potomków chińskich imigrantów i Malajek) oraz rdzennych ludów Borneo. Jest niezwykle różnorodna, aromatyczna i znana z doskonałego jedzenia ulicznego dostępnego w centrach gastronomicznych (hawker centres) i na targach nocnych (pasar malam).
Dania kuchni Malezji
- Nasi Lemak - Uważane za narodowe danie Malezji. Ryż gotowany w mleczku kokosowym i liściach pandanu, podawany z pikantnym sosem sambal, smażonymi anchois (ikan bilis), orzeszkami ziemnymi, jajkiem na twardo i plasterkami ogórka. Często serwowany z dodatkami, np. kurczakiem rendang lub curry. Podstawowe danie śniadaniowe, ale jedzone o każdej porze.
- Satay - Grillowane szaszłyki z marynowanego mięsa (kurczak, wołowina, baranina), podawane z gęstym, słodko-pikantnym sosem orzechowym, ogórkiem, cebulą i często z kleistym ryżem (ketupat).
- Laksa - Pikantna zupa z makaronem, występująca w wielu regionalnych odmianach. Najbardziej znane to:
- Asam Laksa: Specjalność Penang. Kwaśno-pikantna zupa rybna z grubym makaronem ryżowym, tamaryndem, trawą cytrynową, chili i miętą.
- Curry Laksa (Curry Mee): Zupa na bazie mleczka kokosowego i pasty curry, z makaronem jajecznym lub ryżowym, kurczakiem, krewetkami, tofu i kiełkami fasoli.
- Char Kway Teow - Popularne danie chińsko-malezyjskie. Szeroki, płaski makaron ryżowy smażony na woku z krewetkami, kiełkami fasoli, jajkiem, chińską kiełbasą (lap cheong) i sosem sojowym.
- Roti Canai - Chlebek indyjsko-malezyjski, rodzaj płaskiego, wielowarstwowego placka smażonego na blasze. Podawany zazwyczaj z różnymi rodzajami curry (np. dal) lub na słodko. Popularne śniadanie lub przekąska.
- Nasi Kandar - Danie pochodzące z Penang, popularne w całej Malezji. Porcja ryżu podawana z różnorodnymi dodatkami do wyboru – curry mięsnymi, rybnymi, warzywnymi, smażonym kurczakiem, owocami morza. Charakterystyczne jest polewanie ryżu mieszanką różnych sosów curry.
- Rendang - Gulasz mięsny (najczęściej wołowy, czasem kurczak) pochodzenia indonezyjskiego, ale bardzo popularny w Malezji. Mięso długo gotowane w mleczku kokosowym i bogatej mieszance przypraw (trawa cytrynowa, galangal, chili, kurkuma) aż sos zgęstnieje i niemal całkowicie odparuje.
- Bak Kut Teh - "Żeberka w herbacie mięsnej" (nazwa myląca, nie zawiera herbaty). Zupa na bazie wywaru z żeberek wieprzowych, gotowanych z ziołami i przyprawami (anyż gwiazdkowy, cynamon, czosnek). Popularna wśród społeczności chińskiej.
- Hainanese Chicken Rice - Gotowany na parze lub pieczony kurczak podawany z ryżem gotowanym w bulionie drobiowym, z dodatkiem sosu chili i sosu imbirowego. Proste, ale bardzo smaczne danie pochodzenia chińskiego.
- Mee Goreng Mamak - Smażony żółty makaron w stylu indyjsko-malezyjskim ("Mamak" odnosi się do muzułmanów pochodzenia indyjskiego), z dodatkiem tofu, krewetek, warzyw, jajka i pikantno-słodkiego sosu.
- Cendol - Popularny deser. Miseczka kruszonego lodu polana słodkim syropem z cukru palmowego (gula melaka), mleczkiem kokosowym, z dodatkiem zielonych, galaretowatych kluseczek z mąki ryżowej (o smaku pandanu) i czasem czerwonej fasoli.
- Teh Tarik - "Herbata ciągniona". Słodka herbata z mlekiem skondensowanym, wielokrotnie przelewana z dużej wysokości między dwoma naczyniami, aby uzyskać piankę i odpowiednią temperaturę. Narodowy napój Malezji.
Pogoda w Malezji
Malezja leży w strefie klimatu równikowego wybitnie wilgotnego. Jest gorąco i wilgotno przez cały rok, ze średnimi temperaturami wahającymi się między 25°C a 35°C na nizinach. Opady deszczu występują przez cały rok, ale ich intensywność zależy od pory roku i regionu, związanego z monsunami.
- Półwysep Malajski (Zachodnie Wybrzeże - Kuala Lumpur, Penang, Langkawi, Malakka): Klimat jest bardziej stabilny niż na wschodnim wybrzeżu. Najwięcej opadów występuje zazwyczaj podczas dwóch okresów przejściowych (kwiecień-maj i październik-listopad). Monsun południowo-zachodni (maj-wrzesień) przynosi opady, ale zazwyczaj są to krótkie, intensywne burze popołudniowe. Generalnie zachodnie wybrzeże można odwiedzać przez cały rok, choć najbardziej sucho jest zazwyczaj od grudnia do marca.
- Półwysep Malajski (Wschodnie Wybrzeże - Wyspy Perhentian, Redang, Tioman): Klimat jest silnie uzależniony od monsunu północno-wschodniego, który trwa od listopada do marca. Przynosi on obfite opady deszczu, silne wiatry i wzburzone morze. Wiele resortów na wyspach wschodniego wybrzeża jest w tym okresie zamkniętych. Najlepszy czas na odwiedzenie wschodniego wybrzeża to okres od kwietnia do września/października, kiedy pogoda jest słoneczna, a morze spokojne.
- Malezyjskie Borneo (Sabah i Sarawak): Klimat jest gorący i bardzo wilgotny przez cały rok, z częstymi opadami deszczu. Pora suchsza i bardziej deszczowa są mniej wyraźnie zaznaczone niż na półwyspie. Generalnie najlepszy okres na podróż na Borneo to miesiące od marca do października, kiedy opady są statystycznie nieco mniejsze. Należy jednak być przygotowanym na deszcz o każdej porze roku. Wspinaczka na Mount Kinabalu jest możliwa przez cały rok, ale najlepsze warunki panują zazwyczaj od marca do sierpnia.
Kiedy odwiedzić Malezję
Wybór najlepszego czasu na wizytę w Malezji zależy od regionu, który planuje się odwiedzić:
- Zachodnie Wybrzeże Półwyspu Malajskiego (KL, Penang, Langkawi): Można odwiedzać przez cały rok, ale najbardziej słoneczne i suche miesiące to zazwyczaj grudzień, styczeń i luty. Okresy od marca do września są również dobre, z możliwymi popołudniowymi burzami.
- Wschodnie Wybrzeże Półwyspu Malajskiego (Perhentian, Redang, Tioman): Zdecydowanie najlepszy czas to okres od kwietnia do września/października. Należy unikać okresu monsunowego od listopada do marca, kiedy większość resortów jest zamknięta.
- Malezyjskie Borneo (Sabah, Sarawak): Można odwiedzać przez cały rok, ale najlepsze warunki pogodowe panują zazwyczaj od marca do października. Należy być przygotowanym na opady deszczu o każdej porze roku.
Ogólnie rzecz biorąc, miesiące od marca do września/października są często uważane za dobry kompromis, pozwalający na odwiedzenie większości regionów kraju przy stosunkowo dobrej pogodzie.
Transport w Malezji
System transportu w Malezji jest dobrze rozwinięty, nowoczesny i stosunkowo tani, co ułatwia podróżowanie po kraju.
Jak dojechać/dolecieć z Polski
- Samolotem: Podróż z Polski do Malezji wymaga co najmniej jednej przesiadki. Główne międzynarodowe lotnisko to Kuala Lumpur International Airport (KUL). Popularne trasy prowadzą przez huby na Bliskim Wschodzie (Doha – Qatar Airways, Dubaj – Emirates, Stambuł – Turkish Airlines) lub w Azji (np. Singapur, Bangkok). Czas podróży wynosi zazwyczaj od 15 do 20 godzin lub więcej.
Informacje wjazdowe
Obywatele Polski mogą wjeżdżać do Malezji bez wizy na okres pobytu do 90 dni w celach turystycznych. Wymagany jest paszport ważny co najmniej 6 miesięcy od daty planowanego wjazdu. Przy wjeździe można zostać poproszonym o okazanie biletu powrotnego lub na dalszą podróż oraz wystarczających środków finansowych. Należy wypełnić kartę przylotu/odlotu (często dostępna w formie elektronicznej – MDAC, Malaysia Digital Arrival Card – warto sprawdzić aktualne wymogi).
Jak poruszać się w Malezji
- Loty krajowe: Doskonały sposób na szybkie przemieszczanie się między Półwyspem Malajskim a Borneo oraz między głównymi miastami. Istnieje gęsta sieć połączeń obsługiwana przez tanie linie AirAsia (największy przewoźnik regionalny) oraz Malaysia Airlines i jej spółki zależne (Firefly, MASwings na Borneo), a także Batik Air (dawniej Malindo Air). Ceny biletów są często bardzo atrakcyjne, jeśli rezerwuje się je z wyprzedzeniem.
- Autobusy dalekobieżne: Najpopularniejszy i bardzo wygodny sposób podróżowania po Półwyspie Malajskim. Istnieje wielu prywatnych przewoźników oferujących częste połączenia między wszystkimi miastami. Autobusy są zazwyczaj nowoczesne, klimatyzowane i komfortowe (często z szerokimi, rozkładanymi fotelami – tzw. VIP lub Executive class). Bilety są tanie i można je kupować online lub na dworcach autobusowych (Terminal Bersepadu Selatan - TBS w KL jest głównym hubem).
- Pociągi: Sieć kolejowa (obsługiwana przez KTM - Keretapi Tanah Melayu) jest mniej rozbudowana niż autobusowa, ale oferuje kilka ciekawych tras. Główna linia biegnie z południa (Johor Bahru) przez Kuala Lumpur na północ (do Padang Besar na granicy z Tajlandią). Na tej trasie kursują nowoczesne, szybkie pociągi ETS (Electric Train Service). Istnieje również linia "Jungle Railway" prowadząca przez środek półwyspu (mniej komfortowa, ale malownicza). Pociągi kursują również w stanie Sabah na Borneo (krótka linia).
- Transport publiczny w Kuala Lumpur: Stolica posiada bardzo dobrze rozwinięty system transportu publicznego, obejmujący linie metra (LRT, MRT), kolej jednoszynową (Monorail), pociągi podmiejskie (KTM Komuter) oraz autobusy (Rapid KL). Płatności ułatwia karta zbliżeniowa Touch 'n Go.
- Promy i łodzie: Regularne połączenia promowe obsługują trasy na popularne wyspy, takie jak Langkawi (z Kuala Kedah, Kuala Perlis, Penang), Penang (z Butterworth), Pangkor, a także na wyspy wschodniego wybrzeża (Perhentian, Redang, Tioman – głównie łodzie motorowe z przystani na kontynencie).
- Taksówki i aplikacje ride-sharingowe: Taksówki są dostępne w miastach, ale zaleca się korzystanie z taksometrów lub ustalenie ceny z góry. Najpopularniejszą i najwygodniejszą opcją jest korzystanie z aplikacji Grab (odpowiednik Ubera), która oferuje przejazdy samochodami w ustalonych cenach.
- Wynajem samochodu: Możliwy, drogi są generalnie w dobrym stanie (zwłaszcza autostrady na półwyspie). W Malezji obowiązuje ruch lewostronny. Wymagane jest międzynarodowe prawo jazdy. Prowadzenie samochodu w dużych miastach (zwłaszcza KL) może być stresujące ze względu na ruch i korki.
Największe atrakcje Malezji
Malezja oferuje ogromną różnorodność atrakcji, od nowoczesnych miast, przez historyczne zabytki, po dziewiczą przyrodę.
Plaże i wybrzeże
- Wyspa Langkawi (Kedah) - Najpopularniejsza wyspa resortowa Malezji, oferująca piękne plaże (Pantai Cenang, Tanjung Rhu), strefę wolnocłową, kolej gondolową na górę Machinchang i most Langkawi Sky Bridge.
- Wyspy Perhentian (Terengganu) - Dwie wyspy (Besar – większa i spokojniejsza, Kecil – mniejsza i bardziej imprezowa) słynące z białych plaż, turkusowej wody, doskonałych warunków do snorkelingu i nurkowania.
- Wyspa Redang (Terengganu) - Znana z luksusowych resortów, pięknych plaż i bogatych raf koralowych (park morski).
- Wyspa Tioman (Pahang) - Duża wyspa o górzystym wnętrzu porośniętym dżunglą i pięknych plażach oraz miejscach do nurkowania.
- Plaże Penang - Np. Batu Ferringhi (popularny kurort z hotelami i sportami wodnymi).
- Plaże Sabah (Borneo) - Np. Tanjung Aru (piękne zachody słońca koło Kota Kinabalu).
Wyspy i archipelagi
- Langkawi Geopark (UNESCO) - Archipelag 99 wysp z unikalnymi formacjami geologicznymi i przyrodą.
- Penang - Wyspa połączona mostami z lądem, ze stolicą George Town (UNESCO).
- Wyspy Wschodniego Wybrzeża (Perhentian, Redang, Tioman, Kapas) - Rajskie wyspy idealne do wypoczynku i nurkowania (sezonowe).
- Wyspy wokół Sabah (Borneo) - Np. Park Morski Tunku Abdul Rahman (blisko Kota Kinabalu), Sipadan, Mabul, Kapalai (światowej klasy nurkowanie).
Góry i wyżyny
- Mount Kinabalu (UNESCO) (Sabah, Borneo) - Najwyższy szczyt Malezji i Azji Południowo-Wschodniej (4095 m n.p.m.). Wspinaczka na szczyt jest popularna, ale wymaga pozwolenia, rezerwacji i dobrej kondycji. Park Kinabalu chroni niezwykłą bioróżnorodność.
- Cameron Highlands (Pahang) - Chłodne wzgórza (ok. 1500 m n.p.m.) słynące z rozległych plantacji herbaty, farm truskawek, ogrodów kwiatowych i szlaków pieszych. Ucieczka od równikowego upału.
- Genting Highlands (Pahang) - Ośrodek rozrywkowy w górach niedaleko KL, z parkiem tematycznym, kasynem i hotelami.
Obszary chronione
- Park Narodowy Taman Negara (Pahang, Kelantan, Terengganu) - Jeden z najstarszych lasów deszczowych na świecie (ponad 130 mln lat). Oferuje trekking, canopy walkway, obserwację przyrody.
- Park Narodowy Kinabalu (UNESCO) (Sabah, Borneo) - Chroni Mount Kinabalu i jego niezwykle bogatą florę i faunę.
- Park Narodowy Gunung Mulu (UNESCO) (Sarawak, Borneo) - Słynie z ogromnych systemów jaskiniowych (Deer Cave, Clearwater Cave), ostrych jak igły formacji skalnych (Pinnacles) i bioróżnorodności.
- Park Narodowy Bako (Sarawak, Borneo) - Najstarszy park narodowy w Sarawak, położony na wybrzeżu, znany z różnorodnych ekosystemów (lasy namorzynowe, plaże, klify) i możliwości obserwacji nosaczy sundajskich.
- Centrum Rehabilitacji Orangutanów w Sepilok (Sabah, Borneo) - Ośrodek opieki nad osieroconymi i uratowanymi orangutanami, możliwość obserwacji podczas karmienia.
- Centrum Ochrony Dzikiej Przyrody Semenggoh (Sarawak, Borneo) - Kolejny ośrodek rehabilitacji orangutanów.
Cuda natury
- Las deszczowy Taman Negara.
- Mount Kinabalu i jego otoczenie.
- Jaskinie Parku Narodowego Gunung Mulu (np. Jaskinia Jelenia - jedna z największych na świecie).
- Formacje skalne Pinnacles w Parku Narodowym Gunung Mulu.
- Rzeka Kinabatangan (Sabah, Borneo) - Rejsy po rzece dają szansę na obserwację bogatej dzikiej fauny (słonie pigmejskie, orangutany, nosacze, krokodyle, ptaki).
- Podwodny świat wyspy Sipadan (Sabah, Borneo) - Uznawana za jedno z najlepszych miejsc do nurkowania na świecie (wymagane pozwolenie).
- Krajobrazy Cameron Highlands - Malownicze wzgórza pokryte plantacjami herbaty.
Malownicze miasteczka
- George Town (Penang) (UNESCO) - Stolica stanu Penang, fascynujące miasto z zabytkowym centrum pełnym kolonialnej architektury, chińskich domów klanowych, świątyń i słynnej sztuki ulicznej.
- Malakka (Melaka) (UNESCO) - Historyczne miasto portowe, dawna stolica sułtanatu, z wpływami portugalskimi, holenderskimi i brytyjskimi widocznymi w architekturze (czerwony Stadthuys, ruiny kościoła św. Pawła, Jonker Street).
- Ipoh (Perak) - Dawne centrum wydobycia cyny, obecnie przeżywające renesans, znane z pięknej architektury kolonialnej, sztuki ulicznej, świątyń w jaskiniach i "białej kawy".
- Taiping (Perak) - Urokliwe, historyczne miasto z pięknymi Ogrodami Jeziornymi (Lake Gardens).
- Kuching (Sarawak, Borneo) - Stolica stanu Sarawak, przyjemne miasto położone nad rzeką Sarawak, z ciekawymi muzeami i nabrzeżem.
Zabytki miejsko-pałacowe
- George Town i Malakka (UNESCO) - Historyczne centra obu miast jako całość wpisane na listę dziedzictwa.
- Kuala Lumpur:
- Petronas Twin Towers: Ikoniczne bliźniacze wieże, symbol Malezji.
- Plac Merdeka (Merdeka Square): Historyczny plac niepodległości otoczony budynkami kolonialnymi, jak Budynek Sułtana Abdula Samada.
- Istana Negara: Pałac królewski, oficjalna rezydencja króla Malezji (widok z zewnątrz).
- Putrajaya: Nowoczesna, planowa stolica administracyjna Malezji z imponującymi budynkami rządowymi i meczetem Putra.
Zabytki budownictwa obronnego
- Ruiny fortu A Famosa (Porta de Santiago) (Malakka) - Pozostałości portugalskiej twierdzy z XVI wieku.
- Fort Cornwallis (George Town, Penang) - Fort zbudowany przez Brytyjską Kompanię Wschodnioindyjską pod koniec XVIII wieku.
- Kellie's Castle (Batu Gajah, koło Ipoh) - Niedokończona, ekscentryczna rezydencja szkockiego plantatora z początku XX wieku.
Zabytki sakralne i miejsca kultu
- Jaskinie Batu (Batu Caves) (koło Kuala Lumpur) - Ważne sanktuarium hinduistyczne poświęcone Muruganowi, z ogromnym złotym posągiem i 272 schodami prowadzącymi do głównej jaskini świątynnej.
- Meczet Jamek (Masjid Jamek) (Kuala Lumpur) - Jeden z najstarszych meczetów w KL, położony u zbiegu rzek Klang i Gombak.
- Meczet Narodowy (Masjid Negara) (Kuala Lumpur) - Nowoczesny meczet o charakterystycznym dachu w kształcie parasola.
- Świątynia Thean Hou (Kuala Lumpur) - Duża i bogato zdobiona chińska świątynia poświęcona bogini Mazu.
- Świątynia Kek Lok Si (Penang) - Jeden z największych kompleksów świątyń buddyjskich w Azji Południowo-Wschodniej, z pagodą i ogromnym posągiem Kuan Yin.
- Meczet Kapitan Keling (George Town, Penang) - Historyczny meczet zbudowany przez indyjskich muzułmanów.
- Kościół św. Jerzego (St. George's Church) (George Town, Penang) - Najstarszy kościół anglikański w Azji Południowo-Wschodniej.
- Świątynia Sri Mahamariamman (George Town i Kuala Lumpur) - Bogato zdobione świątynie hinduistyczne.
- Meczet Malakka Straits (Masjid Selat Melaka) (Malakka) - Nowoczesny meczet zbudowany na platformie nad wodą.
- Ruiny Kościoła św. Pawła (St. Paul's Church) (Malakka) - Pozostałości portugalskiego kościoła na wzgórzu.
Ślady dawnych cywilizacji
- Dolina Bujang (Lembah Bujang) (Kedah) - Stanowisko archeologiczne z pozostałościami starożytnego królestwa buddyjsko-hinduistycznego (IV-XII w.), najstarsze ślady cywilizacji w Malezji.
- Jaskinie Niah (Niah Caves) (Sarawak, Borneo) - Ważne stanowisko archeologiczne, gdzie odkryto jedne z najstarszych śladów Homo sapiens w Azji Południowo-Wschodniej (ok. 40 000 lat temu).
Inne atrakcje malezji
- Platforma widokowa Petronas Towers i most Skybridge.
- Wieża widokowa KL Tower (Menara Kuala Lumpur).
- Sztuka uliczna (Street Art) w George Town (Penang) i Ipoh.
- Centra gastronomiczne (Hawker Centres) i Targi Nocne (Pasar Malam) - najlepsze miejsca do próbowania lokalnej kuchni.
- Canopy Walkway (np. w Taman Negara, Parku Narodowym Kinabalu).
- Rejsy po rzece Kinabatangan (obserwacja dzikiej fauny Borneo).
- Centrum Rzemiosła Królewskiej Cyny Selangor (Royal Selangor Visitor Centre) (Kuala Lumpur).
- Wioska Kulturowa Sarawak (Sarawak Cultural Village) (koło Kuching).
- Plantacje herbaty i farmy truskawek w Cameron Highlands.
Zdrowie i bezpieczeństwo w Malezji
Malezja jest generalnie uważana za kraj bezpieczny i przyjazny dla turystów. Jednakże, jak w każdym kraju, istnieją pewne kwestie zdrowotne i bezpieczeństwa, o których należy pamiętać.
Kwestie zdrowotne:
- Ubezpieczenie: Posiadanie kompleksowego ubezpieczenia podróżnego pokrywającego koszty leczenia i ewentualnej hospitalizacji jest wysoce zalecane. Opieka medyczna w Malezji jest na dobrym poziomie, zwłaszcza w prywatnych szpitalach w dużych miastach, ale może być kosztowna. EKUZ nie obowiązuje.
- Szczepienia: Przed wyjazdem zalecana jest konsultacja z lekarzem medycyny podróży. Standardowo zalecane szczepienia to WZW A, dur brzuszny, tężec, błonica, polio. W zależności od planowanej trasy (zwłaszcza podróże na Borneo, trekking w dżungli) lekarz może zalecić również szczepienia przeciwko WZW B, wściekliźnie, japońskiemu zapaleniu mózgu.
- Choroby przenoszone przez komary: Denga jest powszechna w całej Malezji, również w miastach. Niezbędne jest stosowanie środków ochrony przed komarami (repelenty z DEET, moskitiery, ubrania z długimi rękawami/nogawkami, zwłaszcza o świcie i zmierzchu). Malaria występuje głównie na terenach wiejskich i zalesionych Borneo; ryzyko na Półwyspie Malajskim jest niskie (poza niektórymi odległymi obszarami). Należy skonsultować z lekarzem ewentualną konieczność profilaktyki przeciwmalarycznej, jeśli planuje się podróż w regiony endemiczne.
- Higiena żywności i wody: Woda z kranu nie jest generalnie zalecana do picia – należy pić wodę butelkowaną. Jedzenie w restauracjach i popularnych centrach gastronomicznych (hawker centres) jest zazwyczaj bezpieczne, ale należy zachować ostrożność przy jedzeniu ulicznym (wybierać miejsca popularne, gdzie jedzenie jest świeże i przygotowywane na bieżąco). Mycie rąk i owoców jest ważne.
- Słońce i upał: Ze względu na gorący i wilgotny klimat równikowy, należy chronić się przed słońcem (kremy z filtrem, nakrycie głowy) i pić dużo wody, aby uniknąć odwodnienia i udaru cieplnego.
- Przyroda: Podczas trekkingu w dżungli należy uważać na pijawki, owady i inne stworzenia. Stosowanie repelentów i odpowiedniego ubioru jest zalecane.
Kwestie bezpieczeństwa:
- Przestępczość pospolita: Najczęstszym zagrożeniem dla turystów jest drobna przestępczość, zwłaszcza kradzieże kieszonkowe oraz wyrywanie torebek/telefonów przez osoby na motocyklach (snatch theft), szczególnie w Kuala Lumpur i innych dużych miastach oraz popularnych miejscach turystycznych. Należy zachować szczególną czujność, pilnować swoich rzeczy, nie nosić przy sobie dużych ilości gotówki ani drogiej biżuterii, unikać samotnych spacerów nocą w odludnych miejscach. Zdarzają się również oszustwa (np. związane z taksówkami, wynajmem).
- Bezpieczeństwo na drogach: Ruch drogowy w Malezji (zwłaszcza w miastach) jest intensywny i może być chaotyczny. Styl jazdy bywa agresywny. Wypadki drogowe są częste, zwłaszcza z udziałem motocyklistów. Należy zachować szczególną ostrożność jako pieszy i przy wynajmowaniu skutera (wymagane uprawnienia i kask).
- Zagrożenie bezpieczeństwa we Wschodnim Sabah (Borneo): Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP oraz rządy innych państw często odradzają podróże, które nie są konieczne, do wschodnich wybrzeży stanu Sabah oraz na okoliczne wyspy (w tym rejon Sipadan) ze względu na ryzyko porwań dla okupu i działalności grup terrorystycznych z południowych Filipin. Przed podróżą w ten region należy bezwzględnie sprawdzić aktualne ostrzeżenia MSZ i zachować najwyższą ostrożność, najlepiej korzystając z usług renomowanych operatorów i resortów.
- Poszanowanie lokalnych zwyczajów: Malezja jest krajem wielokulturowym, ale dominującą religią jest islam. Należy okazywać szacunek dla lokalnych tradycji i norm społecznych. Zaleca się skromny ubiór w miejscach publicznych, zwłaszcza poza plażami i resortami turystycznymi, a szczególnie podczas odwiedzania meczetów czy bardziej konserwatywnych stanów (np. Kelantan, Terengganu na wschodnim wybrzeżu). W meczetach kobiety muszą zakryć głowę i ciało (często dostępne są odpowiednie stroje na miejscu). Publiczne okazywanie uczuć jest niemile widziane. Spożywanie alkoholu jest generalnie dozwolone dla nie-muzułmanów, ale należy to robić w wyznaczonych miejscach (restauracje, bary, hotele).
- Narkotyki: Posiadanie i używanie narkotyków jest surowo zabronione i karane (włącznie z karą śmierci za przemyt).
- Protesty i demonstracje: Należy unikać wszelkich zgromadzeń publicznych i demonstracji politycznych.
Podsumowując, Malezja jest krajem przyjaznym i stosunkowo bezpiecznym dla turystów. Najważniejsze jest zachowanie czujności wobec drobnej przestępczości, ostrożność na drogach oraz okazywanie szacunku dla lokalnej kultury i zwyczajów. Szczególną uwagę należy zwrócić na ostrzeżenia dotyczące bezpieczeństwa we wschodnim Sabah.