Złote Piaski, jeden z najsłynniejszych i najchętniej odwiedzanych kurortów na bułgarskim wybrzeżu Morza Czarnego, to miejsce, które harmonijnie łączy w sobie uroki szerokiej, piaszczystej plaży z bogactwem otaczającej przyrody Parku Przyrodniczego Złote Piaski. Położony około 17 km na północny wschód od Warny, kurort ten od lat przyciąga turystów złocistym piaskiem, czystym morzem, licznymi źródłami mineralnymi oraz bogatą ofertą hoteli i atrakcji rozrywkowych. Nazwa, według legendy, pochodzi od skarbu piratów zakopanego na wybrzeżu, który z czasem zamienił się w drobny, złoty piasek. Złote Piaski to nie tylko miejsce idealne do plażowania i kąpieli morskich, ale także doskonała baza wypadowa do zwiedzania północnego wybrzeża Bułgarii oraz możliwość skorzystania z zabiegów balneologicznych.

Park Przyrody Witosza, wznoszący się dumnie na południowych krańcach Sofii, jest niczym prastary, zielony kolos czuwający nad bułgarską stolicą. Ta majestatyczna, kopulasta góra, będąca najstarszym parkiem przyrodniczym na Półwyspie Bałkańskim, stanowi niezwykłe połączenie dzikiej natury i bliskości tętniącej życiem metropolii. Obejmując rozległe tereny masywu Witoszy, z najwyższym szczytem Czerni Wrych sięgającym 2290 m n.p.m., park jest skarbnicą bioróżnorodności, unikalnych formacji geologicznych, takich jak słynne kamienne rzeki, oraz rajem dla miłośników aktywnego wypoczynku. Jego unikalność polega na niezwykłej dostępności z wielkiego miasta, oferując mieszkańcom i turystom możliwość ucieczki w objęcia natury w zaledwie kilkadziesiąt minut. To miejsce, gdzie potęga gór spotyka się z bogactwem flory i fauny, tworząc przestrzeń o nieocenionych walorach przyrodniczych, rekreacyjnych i krajobrazowych.

Park Narodowy Piryn, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, to majestatyczne pasmo górskie w południowo-zachodniej Bułgarii, które zachwyca surowym, alpejskim pięknem i niezwykłym bogactwem przyrodniczym. Jego krajobraz zdominowany jest przez strzeliste, często marmurowe szczyty, z których najwyższy – Wichren – sięga 2914 m n.p.m., co czyni go trzecim co do wysokości wierzchołkiem na Bałkanach. Charakterystycznym elementem Pirynu są również krystalicznie czyste jeziora polodowcowe, których naliczono tu ponad 170, lśniące niczym szmaragdy wśród skalnych gigantów. Unikalność tego miejsca podkreśla wyjątkowa flora, z licznymi endemitami, takimi jak słynny mak piryński czy prastare lasy sosny bośniackiej. Park jest ostoją dla wielu gatunków dzikich zwierząt i stanowi jeden z najważniejszych w Europie ośrodków ochrony górskich ekosystemów, przyciągając miłośników przyrody, zaawansowanych turystów górskich i alpinistów z całego świata.

Góra Wichren, wznosząca się na imponującą wysokość 2914 metrów nad poziomem morza, jest niekwestionowanym królem Parku Narodowego Piryn i trzecim co do wysokości szczytem na całym Półwyspie Bałkańskim. Ten majestatyczny olbrzym, zbudowany niemal w całości z lśniących w słońcu białych marmurów, prezentuje się niezwykle okazale, dominując nad otaczającymi go dolinami i niższymi wierzchołkami. Zdobycie Wichrenu to marzenie wielu miłośników górskich wędrówek, oferujące nie tylko wyzwanie fizyczne, ale przede wszystkim niezapomniane, panoramiczne widoki obejmujące cały Piryn, a przy dobrej pogodzie sięgające sąsiednich pasm Riły i Rodopów. Jego strome, skaliste zbocza, głębokie kotły polodowcowe i specyficzna, wysokogórska roślinność tworzą unikalny ekosystem w sercu bułgarskich Bałkanów.

Park Narodowy Bałkan Środkowy, rozciągający się w samym sercu majestatycznego pasma Starej Płaniny, jest jednym z największych i najcenniejszych obszarów chronionych w Europie. Ta niezwykła oaza dzikiej przyrody, sklasyfikowana w II kategorii IUCN, zachwyca dziewiczymi krajobrazami, niezwykłą bioróżnorodnością oraz potęgą górskich szczytów, z najwyższym Botewem (2376 m n.p.m.) na czele. Na jego terenie kryją się prastare lasy bukowe, wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, krystalicznie czyste rzeki, spektakularne wodospady, w tym najwyższy na Bałkanach Rajsko Praskało, oraz dziewięć rezerwatów ścisłych chroniących najcenniejsze ekosystemy. Park jest domem dla bogatej flory i fauny, w tym wielu gatunków endemicznych i reliktowych, stanowiąc prawdziwy skarbiec dla przyrodników, badaczy i wszystkich miłośników natury szukających autentycznego kontaktu z nieskażonym światem.

Park Narodowy Riła, obejmujący najwyższe i najbardziej majestatyczne partie gór Riła w południowo-zachodniej Bułgarii, jest największym parkiem narodowym w kraju i prawdziwym klejnotem przyrodniczym Półwyspu Bałkańskiego. To tutaj wznosi się Musała (2925 m n.p.m.), najwyższy szczyt całych Bałkanów, a w polodowcowych cyrkach lśni ponad 120 krystalicznie czystych jezior, w tym słynne Siedem Rylskich Jezior. Park chroni niezwykłe bogactwo flory i fauny, rozległe prastare lasy iglaste i bukowe, alpejskie łąki oraz cztery ścisłe rezerwaty przyrody, z których Parangalica słynie z wiekowych drzewostanów świerkowych. Riła jest nie tylko ostoją dzikiej przyrody, ale także ważnym źródłem zasobów wodnych dla Bułgarii, dając początek trzem wielkim rzekom: Iskyrowi, Maricy i Mescie. To miejsce o niezwykłej urodzie i potędze, przyciągające miłośników gór, przyrody i duchowego dziedzictwa, którego symbolem jest położony tuż za granicami parku, lecz nierozerwalnie z nim związany, Monastyr Rylski.

Przełęcz Szipka, strategicznie położona w sercu Starej Płaniny, jest jednym z najważniejszych i najbardziej czczonych miejsc w Bułgarii. To nie tylko malownicza górska trasa łącząca północną i południową część kraju, ale przede wszystkim symbol heroicznych walk o niepodległość Bułgarii podczas wojny rosyjsko-tureckiej w latach 1877-1878. Na szczycie Stoletow (dawniej Sweti Nikoła), górującym nad przełęczą, wznosi się monumentalny Pomnik Wolności, upamiętniający bohaterstwo rosyjskich żołnierzy i bułgarskich ochotników. Przełęcz Szipka oferuje nie tylko lekcję historii i możliwość oddania hołdu poległym, ale także zapierające dech w piersiach panoramy na otaczające pasma Bałkanów. Jest to miejsce o ogromnym znaczeniu dla tożsamości narodowej Bułgarów, przyciągające zarówno turystów pragnących zgłębić historię, jak i miłośników pięknych krajobrazów.

Chorwacja. Położona nad krystalicznie czystymi wodami Morza Adriatyckiego, Chorwacja jest jednym z najpopularniejszych kierunków wakacyjnych w Europie, zachwycając turystów z całego świata oszałamiającym wybrzeżem z ponad tysiącem wysp, malowniczymi zatoczkami i historycznymi miastami o śródziemnomorskim klimacie. To kraj o bogatej historii, gdzie ślady starożytnych Rzymian przeplatają się z dziedzictwem Wenecji i monarchii Austro-Węgierskiej, tworząc fascynującą mozaikę kulturową. Od tętniącej życiem stolicy Zagrzebia, przez majestatyczny Pałac Dioklecjana w Splicie, po "perłę Adriatyku" – Dubrownik, Chorwacja oferuje niezliczone atrakcje historyczne i architektoniczne. Ale to także kraj niezwykłej przyrody – od zapierających dech w piersiach wodospadów w parkach narodowych Plitwice i Krka, po dzikie pasma Gór Dynarskich i urokliwe krajobrazy Istrii.

Żupania bielowarsko-bilogorska, położona w środkowej Chorwacji, na wschód od Zagrzebia, to kraina łagodnych wzgórz, rozległych pól uprawnych i spokojnych miasteczek, idealna dla poszukujących wytchnienia i kontaktu z naturą. Region obejmuje obszar malowniczych, niskich wzgórz Bilogory – uważanych za najniższe pasmo górskie Chorwacji – oraz żyzne tereny Niziny Panońskiej, poprzecinane rzekami takimi jak Czesma i Iłowa. Charakterystycznym elementem krajobrazu są liczne stawy rybne (ribnjaci), szczególnie w okolicach Garešnicy, będące ważnym ośrodkiem hodowli ryb słodkowodnych i ostoją ptactwa wodnego. Stolicą regionu jest Bielowar, miasto założone w połowie XVIII wieku jako ośrodek wojskowy. Drugim ważnym ośrodkiem jest Daruwar, znane uzdrowisko z tradycjami sięgającymi czasów rzymskich, słynące z wód termalnych i pięknego parku zdrojowego. Gospodarka regionu opiera się głównie na rolnictwie (produkcja mleka, zbóż, hodowla), przemyśle spożywczym i drzewnym, a coraz większą rolę odgrywa turystyka wiejska, uzdrowiskowa i łowiecka.

Żupania brodzko-posawska, rozciągająca się wzdłuż rzeki Sawy we wschodniej Chorwacji, w sercu historycznej Slawonii, to region o bogatej przeszłości militarnej i rolniczym charakterze. Jej południową granicę wyznacza rzeka Sawa, będąca jednocześnie granicą państwową z Bośnią i Hercegowiną. Stolicą regionu jest Slavonski Brod, miasto nierozerwalnie związane z rzeką i monumentalną Twierdzą Brod, jedną z największych i najlepiej zachowanych fortyfikacji w stylu Vaubana w Chorwacji. Region obejmuje głównie nizinne tereny Niziny Panońskiej, idealne dla rolnictwa, z łagodnymi wzgórzami Dilj na północy. Drugim ważnym miastem jest Nova Gradiška. Żupania brodzko-posawska słynie z gościnności, tradycji folklorystycznych Slawonii oraz dziedzictwa związanego ze słynną chorwacką pisarką dla dzieci, Ivaną Brlić-Mažuranić, która tworzyła w Slavonskim Brodzie. Gospodarka opiera się na rolnictwie, przemyśle spożywczym, metalowym i drzewnym, a także na strategicznym położeniu na ważnych szlakach komunikacyjnych (autostrada A3, magistrala kolejowa Zagrzeb-Belgrad).

Żupania dubrownicko-neretwiańska, najbardziej na południe wysunięty region Chorwacji, to prawdziwa Perła Adriatyku, kraina o niezwykłej urodzie, bogatej historii i śródziemnomorskim klimacie. Jej sercem jest Dubrownik, miasto-pomnik wpisane na listę UNESCO, dawna potężna Republika Raguzy, otoczone wspaniale zachowanymi murami obronnymi. Region ten obejmuje długi, wąski pas wybrzeża Dalmacji, malowniczy półwysep Pelješac, słynący z winnic i pięknych plaż, oraz liczne wyspy, z których największe i najbardziej znane to Korčula z urokliwym starym miastem, zielony Mljet z parkiem narodowym i słonymi jeziorami, oraz odległy archipelag Lastovo, również chroniony jako park przyrody. Kontrastującym elementem jest unikalna Delta Neretwy na północy regionu – żyzna równina poprzecinana kanałami, znana z uprawy mandarynek i jako ostoja ptactwa. Gospodarka regionu jest zdominowana przez turystykę, ale ważną rolę odgrywa też rolnictwo (wino, oliwki, cytrusy), rybołówstwo i akwakultura (słynne ostrygi i małże z Zatoki Małostońskiej).

Żupania istryjska, obejmująca niemal cały półwysep Istria w zachodniej Chorwacji, to region niezwykle zróżnicowany i atrakcyjny turystycznie, często nazywany "chorwacką Toskanią". Łączy w sobie uroki malowniczego wybrzeża Adriatyku, zwanego "Niebieską Istrią", z historycznymi miastami portowymi, takimi jak Pula, Rovinj czy Poreč, oraz pagórkowate, zielone wnętrze półwyspu, czyli "Zieloną Istrię", usianą średniowiecznymi miasteczkami na wzgórzach, jak Motovun czy Grožnjan. Region słynie z bogatego dziedzictwa historycznego, sięgającego czasów rzymskich (imponująca Arena w Puli, Bazylika Eufrazjana w Poreču wpisana na listę UNESCO), silnych wpływów weneckich widocznych w architekturze nadmorskich miast, a także z wyśmienitej gastronomii opartej na lokalnych produktach: winie (Malvazija Istarska, Teran), oliwie z oliwek najwyższej jakości, truflach oraz owocach morza. Na południowym krańcu półwyspu leży Park Narodowy Brijuni – archipelag wysp o ciekawej historii i przyrodzie. Wschodnią granicę regionu wyznacza masyw górski Učka.

Żupania karlowacka, położona w sercu Chorwacji, na strategicznym skrzyżowaniu dróg łączących kontynentalną część kraju z wybrzeżem Adriatyku, to region obdarzony niezwykłym bogactwem rzek i zielonych krajobrazów. Jej stolicą jest Karlowac, miasto unikalne ze względu na swoje położenie u zbiegu aż czterech rzek – Kupy, Korany, Mrežnicy i Dobry – oraz renesansowy, gwiaździsty układ urbanistyczny dawnej twierdzy. Region ten to prawdziwy raj dla miłośników przyrody i aktywnego wypoczynku, oferujący krystalicznie czyste rzeki z licznymi wodospadami (zwłaszcza malownicza Mrežnica), idealne do pływania, kajakarstwa i raftingu, a także zalesione wzgórza i obszary krasowe z jaskiniami, takimi jak Jaskinie Barać. Ważnymi ośrodkami oprócz Karlowaca są Ogulin, miasto legend związane z górą Klek, oraz historyczny Ozalj z zamkiem nad rzeką Kupą. Gospodarka regionu opiera się na przemyśle (piwowarski – Karlovačko, metalowy, drzewny), rolnictwie oraz coraz dynamiczniej rozwijającej się turystyce rzecznej, przyrodniczej i tranzytowej.

Żupania kopriwnicko-kriżewczyńska, położona w północnej Chorwacji, wzdłuż rzeki Drawy stanowiącej granicę z Węgrami, to region znany przede wszystkim jako kolebka światowej sławy Szkoły Hlebińskiej sztuki naiwnej. Obejmuje ona żyzne tereny historycznej krainy Podrawia oraz pagórkowate obszary Prigorja. Stolicą regionu jest Kopriwnica, miasto o bogatej historii jako wolne miasto królewskie i ważny ośrodek gospodarczy, siedziba znanej firmy spożywczej Podravka. Drugim ważnym historycznie miastem są Kriżewcy, jedno z najstarszych miast północnej Chorwacji, z bogatym dziedzictwem sakralnym i edukacyjnym. Charakterystycznym elementem krajobrazu regionu jest również malownicza góra Kalnik, oferująca piękne widoki, ruiny zamku i możliwości aktywnego wypoczynku. Gospodarka żupanii opiera się na rolnictwie, przemyśle spożywczym, metalowym i drzewnym, a turystyka rozwija się w oparciu o dziedzictwo sztuki naiwnej, walory przyrodnicze (rzeka Drawa, góra Kalnik) oraz bogate tradycje kulturowe i festiwale.

Żupania krapińsko-zagorska, położona w północnej Chorwacji, na północny zachód od Zagrzebia, to malownicza kraina znana jako Hrvatsko Zagorje – chorwackie "Zagorje", czyli kraina "za górą" Medvednicą. Region ten urzeka krajobrazem łagodnych, zielonych wzgórz pokrytych winnicami, sadami, polami i lasami, wśród których rozsiane są liczne barokowe kościoły, kapliczki, zamki i dwory szlacheckie. Stolicą regionu jest Krapina, miasto o światowej sławie dzięki odkryciu jednego z najważniejszych stanowisk neandertalczyka w Europie na wzgórzu Hušnjakovo. Zagorje słynie również z bogatych źródeł wód termalnych, które dały początek znanym uzdrowiskom, takim jak Krapinske Toplice, Tuheljske Toplice i Stubičke Toplice, tworzącym popularny kompleks Terme Zagorje. Region jest przesiąknięty historią – od prehistorii, przez czasy średniowiecznych zamków, wielkie powstanie chłopskie Matiji Gubca, po okres chorwackiego Odrodzenia Narodowego, którego ważną postacią był urodzony w Krapinie Ljudevit Gaj. To także miejsce narodzin Josipa Broz Tito (etno-wioska Kumrovec) oraz ważne centrum pielgrzymkowe (Marija Bistrica). Gospodarka opiera się na rolnictwie, przemyśle i dynamicznie rozwijającej się turystyce uzdrowiskowej, kulturowej i wiejskiej.

Żupania licko-seńska to rozległy i niezwykle zróżnicowany region Chorwacji, obejmujący surowy, górzysty płaskowyż Lika w głębi lądu oraz wąski pas wybrzeża Adriatyku z historycznym miastem Senj, a także północną część wyspy Pag. Jest to kraina spektakularnych cudów natury, z których najsłynniejszym jest Park Narodowy Jezior Plitwickich, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, z jego turkusowymi jeziorami i niezliczonymi wodospadami. Przez region przebiega również potężne pasmo górskie Welebit, chronione w ramach Parku Przyrody Welebit i Parku Narodowego Welebitu Północnego, oferujące dzikie krajobrazy krasowe, bogatą przyrodę i wspaniałe trasy trekkingowe. Stolicą żupanii jest Gospić, położony w sercu Liki, regionu o trudnej historii, związanego z Pograniczem Wojskowym i postacią Nikoli Tesli, który urodził się w pobliskiej wsi Smiljan. Kontrastem dla surowej Liki jest wybrzeże z miastem Senj, znanym z Twierdzy Nehaj i historii uskoków – walecznych obrońców granicy. Gospodarka regionu opiera się na turystyce (przede wszystkim Plitwice, Welebit, wybrzeże i Pag), leśnictwie, rolnictwie (ziemniaki, hodowla owiec) oraz produkcji energii (farmy wiatrowe na Welebicie).

Żupania medzimurska, najdalej na północ wysunięty i najmniejszy region Chorwacji, to urokliwa kraina położona między dwiema dużymi rzekami – Murą na północy (stanowiącą granicę ze Słowenią i Węgrami) i Drawą na południu. Często nazywana "Kwitnącym Ogrodem Chorwacji", słynie z zadbanych wiosek, kwitnących ogrodów, żyznych pól uprawnych, sadów oraz malowniczych wzgórz winnych w zachodniej części (Međimurske gorice). Stolicą regionu jest Čakovec, miasto z imponującym Zamkiem Zrinskich, świadczącym o bogatej historii związanej z wpływowym rodem szlacheckim. Medzimurje jest również znane z nowoczesnego kompleksu uzdrowiskowo-rekreacyjnego Terme Sveti Martin, popularnego Medzimurskiego Szlaku Winnego oraz unikalnej kultury ludowej, w tym tradycyjnej muzyki wpisanej na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Region charakteryzuje się pracowitością mieszkańców, dobrze rozwiniętym rolnictwem i przemysłem (m.in. tekstylnym, metalowym).

Żupania osijecko-barańska, położona we wschodniej Chorwacji, obejmuje serce historycznej Slawonii oraz chorwacką część Baranji – malowniczej krainy na północ od Drawy, graniczącej z Węgrami i Serbią. Stolicą regionu jest Osijek, największe miasto Slawonii, pięknie położone nad rzeką Drawą, z imponującą barokową twierdzą Tvrđa. Drugim ważnym ośrodkiem jest Đakovo, siedziba biskupstwa i słynnej państwowej stadniny koni lipicańskich. Największym skarbem przyrodniczym regionu jest Park Przyrody Kopački Rit, jedno z największych i najlepiej zachowanych mokradeł w Europie, położone u zbiegu Drawy i Dunaju – prawdziwy raj dla miłośników ptaków i dzikiej przyrody. Region charakteryzuje się żyznymi równinami Niziny Panońskiej, idealnymi dla rolnictwa, oraz malowniczymi wzgórzami winnymi w Baranji. Gospodarka opiera się na rolnictwie, przemyśle spożywczym, a także na turystyce przyrodniczej, kulturowej i gastronomicznej.

Żupania pożedzko-slawońska, położona w sercu Slawonii we wschodniej Chorwacji, to malownicza kraina otoczona pasmami niewysokich gór i wzgórz – Papuk (będący Parkiem Przyrody i Geoparkiem UNESCO) i Krndija od północy oraz Psunj i Požeška Gora od południa i zachodu. Centrum regionu stanowi żyzna Kotlina Pożedzka (Požeška kotlina), często nazywana "Złotą Doliną" (Zlatna dolina) ze względu na urodzajne gleby i złocące się łany zbóż. Stolicą jest Pożega, miasto o bogatej historii, będące ważnym ośrodkiem administracyjnym i religijnym już od średniowiecza, z pięknym barokowym centrum. Region słynie przede wszystkim z doskonałych warunków do uprawy winorośli – okolice Kutjeva to jeden z najważniejszych i najstarszych regionów winiarskich Chorwacji, znany zwłaszcza z białego szczepu Graševina. Drugim symbolem regionu są konie lipicańskie, hodowane w Państwowej Stadninie w Lipiku, mieście znanym również z tradycji uzdrowiskowych. Gospodarka opiera się na rolnictwie, winiarstwie, przemyśle spożywczym, drzewnym oraz turystyce.

Żupania primorsko-gorska, położona w zachodniej Chorwacji, to region niezwykłych kontrastów, łączący słoneczne wybrzeże Zatoki Kvarnerskiej z surowym pięknem górskiego interioru Gorskiego Kotaru. Jej stolicą jest Rijeka, największy port Chorwacji i tętniące życiem miasto o bogatej historii przemysłowej i kulturalnej. Region obejmuje słynne riwiery turystyczne – elegancką Riwierę Opatijską z historycznymi willami i długą promenadą Lungomare oraz popularną Riwierę Crikvenicko-Vinodolską. W granicach żupanii znajdują się również największe chorwackie wyspy: Krk (połączona mostem z lądem, znana z zabytków i pięknych plaż), Cres (słynący z dzikiej przyrody i sępów płowych) oraz Lošinj (nazywana wyspą witalności, z urokliwymi miasteczkami i Muzeum Apoksyomenosa), a także część wyspy Rab. W głębi lądu rozciąga się Gorski Kotar – „zielone płuca Chorwacji” – górzysty, lesisty region z Parkiem Narodowym Risnjak, idealny do aktywnego wypoczynku na łonie natury.