Jezioro Guatavita, znane również jako Laguna de Guatavita, jest pięknym rezerwatem przyrody położonym zaledwie dwie godziny drogi od Bogoty. Po pokonaniu 150 stopni do krawędzi krateru podróżni mogą zanurzyć się w bujną okolicę Cundinamarca i niemal idealną okrągłą lagunę poniżej. Zielone jezioro było niegdyś świętym miejscem rytualnym cywilizacji Muisca (pierwotnej rdzennej ludności Kolumbii Środkowej), co ostatecznie doprowadziło do pogłosek o El Dorado.
Na początek kilka słów legendy. Co roku wódz ludu Muisca, namaszczony wonnymi olejkami i obsypany złotym pyłem, wypływał na środek jeziora na ceremonialnej tratwie. Tam rzucał w otchłań ofiary z klejnotów jak szmaragdy, złoto, metaloplastykę i inne święte bibeloty, po czym odbywał rytualną kąpiel. Rytuał okazywał szacunek bogom. Lud Muisca nie wykorzystywał tych cennych przedmiotów do bogacenia się, ale właśnie do składania drogocennych ofiar na potrzeby religijne i duchowe. Jednak w XVI wieku hiszpańscy kolonizatorzy usłyszeli wiadomość o rytuale i mistycznym jeziorze Guatavita i rozpoczęli niesławne poszukiwania El Dorado.
Przetłumaczone z hiszpańskiego, El Dorado dosłownie oznacza „złoty” i odnosi się do zdobionego złotem wodza i jego tratwy, ale z czasem legenda została przesadzona, aby uwzględnić także miasto, a nawet imperium zbudowane ze złota. Uzbrojeni w chciwość i nienasycone marzenie o bogactwie, hiszpańscy konkwistadorzy przeszukiwali całą Amerykę Łacińską aby znaleźć rzekomą mityczną krainę.
Hiszpańscy kolonizatorzy próbowali kilkakrotnie osuszyć jezioro Guatavita w poszukiwaniu skarbów, ale ich wysiłki zakończyły się niepowodzeniem. Chociaż biżuteria i artefakty zostały wydobyte z jeziora, plotki o obfitej złotej nagrodzie ukrytej pod wodami zadrzewionego, kraterowego jeziora okazały się fałszywe. Dopiero ponad 300 lat później poszukiwania El Dorado ostatecznie odrzucono je jako mit.
Dzisiaj jezioro Guatavita znajduje się około 30 minut od miasta „Nowa Guatavita”. Pierwotne miasto, niegdyś stolica ludu Muisca, zostało zniszczone po zalaniu podczas budowy zbiornika Embalse de Tominé. Zbudowana w latach 60. XX wieku dla wysiedlonych mieszkańców miasta, Nowa Guatavita została odtworzona w hiszpańskim stylu kolonialnym z rustykalnymi sztukatorskimi zdobieniami. Małe miasteczko jest obecnie domem dla niecałych 7000 mieszkańców, a odwiedzający mogą korzystać ze sklepów rzemieślniczych i pamiątkarskich, a także zobaczyć Museo Guatavita. Muzeum pokazuje szczegółową historię jeziora i poszukiwanie El Dorado, a także 55 000 przedmiotów ze złota i ceremonialną tratwę Muisca.